ناترازی در عرضه و تقاضای برق کشور

به گزارش باشگاه آلومینیوم و به نقل از فلزات آنلاین، اردشیر سعدمحمدی بیان کرد: در حال حاضر شاهد یک ناترازی در عرضه و تقاضای برق در کشور هستیم؛ حال این موضوع را می‌توان از دو جنبه بررسی کرد.

وی افزود: از جنبه عرضه که متاسفانه به‌ دلیل عدم‌ توسعه نیروگاه‌های کشور، اتلاف برق در شبکه توزیع، تاخیر در انجام تعمیرات نیروگاهی، خشکسالی و کاهش تولید نیروگاه‌های برق‌آبی و... است و دوم به‌ علت افزایش تقاضا که این افزایش تقاضا در یک بخش به مصرف‌کنندگان خانگی مربوط می‌شود و این نشان از نداشتن ‌برنامه‌های مدیریت مصرف است و از سوی دیگر در چند دهه گذشته، صنایعی در کشور توسعه‌ یافته که عمدتا صنایع انرژی‌بری بوده‌اند و حتی به‌ علت قیمت نسبی پایین انرژی در ایران، بهره‌وری انرژی نیز چندان مورد توجه نبوده است.

بی‌توجهی به مکانیزم‌های اقتصادی

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات مطرح کرد: آن چیزی که باعث شده است امروز شاهد ناترازی در عرضه و تقاضا باشیم، بی‌توجهی به مکانیزم‌های اقتصادی است. قیمت‌ها در اقتصاد نقشی به مراتب فراتر از نقش حسابداری ایفا و قیمت‌های نسبی، تخصیص منابع را مشخص می‌کنند.

سعدمحمدی اذعان کرد: در بلندمدت در کشور صنایعی شکل می‌گیرد که عمدتا انرژی‌بر هستند و حتی سرمایه‌گذاری در تکنولوژی‌هایی که بهره‌وری مصرف را ارتقاء داده، در این شرایط توجیه اقتصادی خود را از دست می‌دهند. یعنی قیمت‌ها سیگنال می‌دهند که همین تکنولوژی موجود که مصرف انرژی بالایی دارد، تکنولوژی به‌ صرفه است.

وی ادامه داد: وقتی ساختار صنایع بر پایه همین قیمت‌ها بنا شد، نمی‌توان انتظار داشت مصرف برق کاهش یابد و دقیقا به‌ همین خاطر، برخی بر این باور هستند که مصرف برق هیچ‌گونه حساسیتی به قیمت‌ها ندارد؛ در حالی که در کوتاه‌مدت با افزایش قیمت، بدون شک نمی‌توان انتظار داشت مصرف کاهش یابد و در بلندمدت است که قیمت انرژی در انتخاب تکنولوژی و حتی انتخاب اینکه به کدام سرمایه‌گذاری وارد بشویم و به کدام سرمایه‌گذاری وارد نشویم، تاثیر خواهد گذاشت.

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات تصریح کرد: از سوی دیگر وقتی قیمت برق پایین‌تر از مقدار تعادلی بازار ‌شود، این سیگنال را به بخش خصوصی می‌دهد که ساخت نیروگاه به‌ صرفه نیست. در نتیجه نیروگاه توسط بخش خصوصی ساخته نمی‌شود و این وظیفه به یک وظیفه حاکمیتی تبدیل می‌شود و به مرور زمان کشور به نقطه‌ای می‌رسد که با کسری برق مواجه می‌شود.

نادیده گرفتن مکانیزم‌ عرضه و تقاضا در اقتصاد

سعدمحمدی مطرح کرد: در حقیقت این همان نتیجه نادیده گرفتن مکانیزم‌ عرضه و تقاضا در اقتصاد است. بدیهی‌ است که وقتی قیمت پایین‌تر از مقدار تعادلی تعیین شود، تقاضا افزایش و عرضه کاهش می‌یابد و در نتیجه ناترازی رخ می‌دهد.

وی اضافه کرد: در مواجهه با این ناترازی، دولت سراغ بنگاه‌های بزرگ می‌رود و اگر چنین سرمایه‌گذاری‌هایی انجام دهند، بی‌شک منابع برای سایر سرمایه‌گذاری‌هایی که «IRR» بالاتری دارند را از دست می‌دهند. در این میان، قیمت برق کم است و اقتصاد نیروگاه، توجیه چندانی ندارد.

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات یادآور شد: از سوی دیگر، قیمت‌ نسبی انرژی در ایران باعث شده است تولیدکنندگان به سمت بهینه‌سازی مصرف سوخت حرکت نکنند. به‌ عنوان مثال، در زنجیره فولاد برای هر تن کنسانتره بین 22 تا 40 کیلووات ساعت، هر تن گندله بین 26 تا 55 کیلووات ساعت، هر تن آهن اسفنجی بین 110 تا 130 کیلووات ساعت و هر تن فولاد 700 تا 900 کیلووات ساعت برق مصرف می‌شود. این در حالی است که استاندارد مصرف برق برای تولید هر تن فولاد، حدود 450 کیلووات ساعت است. یعنی ما برای تولید هر تن فولاد دو برابر استاندارد جهانی برق مصرف می‌کنیم.

سعدمحمدی مطرح کرد: هر چند که از حدود چهار دهه قبل تاکنون، میزان مصرف انرژی به ازای هر تن فولاد به خاطر تحقیقات انجام‌ شده و تکنولوژی‌های جدید به کار گرفته‌ شده روند نزولی داشته و حدود ۵۰‌ درصد کاهش یافته است.

وی عنوان کرد: البته میزان انرژی مصرفی در واحدهای فولادسازی به نوع روش تولید یعنی کوره بلند یا کوره قوس الکتریکی بستگی دارد. روش کوره‌ بلند نسبت به روش قوس الکتریکی، انرژی بیشتری مصرف می‌کند. در ایران اگرچه آمارها کمی دچار پراکندگی هستند اما این اختلاف به حدود ۲۵‌ درصد می‌رسد.

مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری توسعه معادن و فلزات تاکید کرد: مشکل مربوط به تامین پایدار انرژی در حال حاضر اگر نگوییم چالش اما یکی از مسائل اصلی صنعت فولاد کشور است. زیان ناشی از کمبود انرژی و عدم‌النفع وابسته به آن در حوزه معدن و صنایع معدنی، طبق برآوردهای صورت‌ گرفته بالغ بر 160‌ هزار میلیارد تومان است و فعالان این صنعت چاره‌ای جز سرمایه‌گذاری در حوزه نیروگاهی ندارند.

سعدمحمدی با بیان اینکه خاموشی‌های دو سال گذشته نشان می‌دهد که اقتصاد صنعت برق باید احیا شود، اظهار کرد: برای حل این مسئله در گام نخست، باید سراغ واقعی‌سازی قیمت برق برویم. بهترین سازوکار در دسترس، عرضه برق در بورس انرژی ‌برای مشترکانی مانند صنایع است که مصرف کلان دارند و سازوکار عرضه و تقاضا است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: وقتی قیمت‌گذاری را به مکانیزم عرضه و تقاضا می‌سپاریم، در بلندمدت صنایعی که انرژی‌بری بالا و ارزش افزوده پایین دارند، حذف می‌شوند و به مرور زمان صنایعی شکل می‌گیرند که یا اصلا انرژی‌بر نیستند و یا اگر انرژی‌بر هستند، آنقدر ارزش بالایی خلق می‌کنند که تولید آن توجیه اقتصادی دارد و در نتیجه در بلندمدت ترکیب صنایعی که در کشور داریم، شکل بهینه‌ای از الگوی مصرف خواهد داشت و دیگر کسی با مصرف بیشتر انرژی، یارانه بیشتری دریافت نمی‌کند.