در مسیر توسعه

به گزارش باشگاه آلومینیوم، طبق آمارهای ارائه شده توسط سازمان ارزیابی زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا «USGS»، میزان ذخیره ماده معدنی بوکسیت جهان در سال ۲۰۲۳ به حدود ۳۰ میلیارد تن رسید که ۷٫۴ از این میزان سهم گینه، ۵٫۸ ویتنام،  ۳٫۵ استرالیا، ۲٫۷ برزیل و دو میلیارد تن سهم جامائیکا بود. تولیدکنندگان برتر بوکسیت جهان در سال ۲۰۲۳، موفق به تولید ۴۰۰ میلیون تن بوکسیت شدند که از این میزان سهم استرالیا ۹۸، گینه ۹۷، چین ۹۳، برزیل ۳۱ و هند ۲۳ میلیون تن به عنوان پنج تولیدکننده برتر این ماده معدنی بوده است. از سوی دیگر، تولید آلومینای جهان در سال گذشته میلادی ۱۴۰ میلیون تن برآورد شد که در این بین تولیدکنندگان بزرگ آلومینا در دنیا یعنی چین، استرالیا، برزیل، هند و روسیه به ترتیب موفق به تولید ۸۲، ۱۹، ۱۰، ۷٫۳ و ۲٫۴ میلیون تن آلومینا شدند. در این بین، متاسفانه نامی از ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه جهان دیده نمی‌شود؛ چراکه ذخایر بوکسیت در داخل کشور بسیار محدود بوده و تنها تولیدکننده آلومینا در ایران قادر است سالانه حدود ۲۵۰ هزار تن از ماده اولیه این محصول را تولید کند.

بزرگ‌ترین تجمع شناسایی شده بوکسیت در ایران در محدوده جاجرم در نواحی سرخ چشمه، طبر، ناویا و مجموعه معادن جنوب جاجرم شیرین چشمه و کوه بابا متمرکز بوده که به علت بهره‌برداری بلندمدت، هم‌اکنون از کیفیت بوکسیت این ذخایر کاسته شده است. بر همین اساس، چاره‌ای جز واردات بوکسیت پرعیار به داخل کشور جهت تامین بخش عمده‌ای از آلومینای مورد نیاز چهار تولیدکننده بزرگ آلومینیوم وجود ندارد که به طور عمده از کشور گینه تامین می‌شود؛ اگرچه واردات بوکسیت از کشور مذکور به دلیل دوری از بنادر و نیز هزینه بالای حمل چندان مقرون به صرفه نیست و بر همین اساس می‌توان با احداث کارخانه تولید آلومینا در حاشیه خلیج فارس، نسبت به کاهش هزینه‌های تولید و اقتصادی شدن تولید این محصول بااهمیت اقدام کرد؛ درست مانند امارات متحده عربی که خود روزی واردکننده آلومینیوم بود و امروز با احداث کارخانه فرآوری بوکسیت و تولید آلومینا، به یکی از تولیدکنندگان مطرح آلومینیوم جهان تبدیل شده است.

از آنجایی که میزان تولید آلومینیوم در برنامه هفتم توسعه کشور یک میلیون و  ۵۰۰ هزار تن در نظر گرفته شده است، بنابراین ضرورت دارد تمهیدات لازم جهت تامین پایدار و کافی بوکسیت مورد نیاز تنها تولیدکننده آلومینا در کشور اندیشیده شود. در حال حاضر حدود ۷۰۰ هزار تن شمش آلومینیوم در داخل تولید شده و این در حالی است که به ازای تولید هر کیلوگرم شمش، عموما دو کیلوگرم آلومینا مصرف می‌شود.  بنابراین به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن آلومینا برای تولید ۷۰۰ هزار تن آلومینیوم در کشور نیاز است و همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، میزان تولید آلومینا در داخل تنها به حدود ۲۵۰ هزار تن در سال می‌رسد. بنابراین علی‌رغم وجود معادنی همچون تاش و نیز معادن منطقه جاجرم، تامین یک میلیون و ۱۵۰ هزار تن آلومینای مورد نیاز دیگر از داخل دور از دسترس است و باید از طریق واردات تامین شود. از طرفی، در صورت تحقق تولید ۱٫۵ میلیون تن آلومینیوم در برنامه هفتم توسعه، مازاد بر ۵۰ درصد این میزان باید روانه بازارهای صادراتی شود و بر همین اساس باید از هم‌اکنون تدارک‌های لازم برای صادرات این حجم از آلومینیوم به خارج از کشور را دید.

اگرچه در کنفرانس بین‌المللی آلومینیوم بر افزایش قیمت آلومینا در آینده تاکید شده است اما به نظر می‌رسد این مهم تاثیر چندانی بر صنعت آلومینیوم ایران نخواهد گذاشت زیرا تولیدکنندگان داخلی هم‌پای سایر تولیدکنندگان آلومینیوم در جهان در حال حرکت هستند و در صورتی که میزان سرمایه‌گذاری‌های لازم جهت افزایش تولید بوکسیت و آلومینا در داخل کشور افزایش پیدا کند، به دنبال آن وابستگی صنعت آلومینیوم به واردات آلومینا کاهش خواهد یافت و همین مسئله می‌تواند بسترساز هرچه بیشتر توسعه این صنعت استراتژیک شود؛ البته در این میان نباید از اهمیت تامین انرژی پایدار تولیدکنندگان آلومینیوم به عنوان یک صنعت انرژی‌بر غافل شد که این مسئله نیز مستلزم حمایت دولت و سازمان‌های مرتبط است.

منبع:‌فلزات آنلاین