خام‌فروشی طرفدار بیشتری دارد

به‌گزارش باشگاه آلومینیوم، براساس فرمول جدید، پرمیوم فروش شمش آلومینیوم در بورس کالا از ۵ به ۱۰ درصد افزایش یافته است. فعالان صنایع پایین‌دستی ضمن اعتراض نسبت به سیاست جدید قیمت‌گذاری این محصول، خواستار اعلام دلایل مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین بورس کالا برای اعمال چنین تغییری هستند. فعالان صنعت آلومینیوم معتقدند درحال‌حاضر شمش آلومینیوم در بازار صادراتی با نرخ به مراتب پایین‌تری از نرخ فروش آن در بازار داخلی به‌فروش می‌رسد. البته تمایل صنایع مادر به صادرات و ارزان‌فروشی محصولاتشان در بازار بین‌المللی به سبب کسب درآمدهای ارزی، قابل‌توجیه است، با این وجود نباید فراموش کرد که صنایع مادر آلومینیوم ما برمبنای استفاده از ذخایر ارزان انرژی احداث شده‌اند؛ درنتیجه این صنایع حکم سرمایه ملی را دارند و نمی‌توانند تنها با اتکا به سودآوری بیشتر فعالیت کنند. علاوه بر این باید تأکید کرد که سیاست‌گذاران در طول سال‌های گذشته بر شعار حمایت از تولید داخلی اصرار ورزیده‌اند؛ اقدامی که می‌تواند به توسعه صنعتی و اقتصادی منجر شود و ضمن اشتغالزایی گسترده، مزیت‌های اجتماعی را به‌دنبال داشته باشد، اما گویا باید پذیرفت که حمایت از تولید داخل، تنها در حد شعار باقی می‌ماند و مسئولان حتی از مدیریت زنجیره آلومینیوم نیز سر باز می‌زنند.

محدودیت نقدینگی صنایع آلومینیوم

هوشنگ گودرزی، رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: براساس فرمول جدید مطرح‌شده از سوی بورس کالا، نرخ پایه آلومینیوم برابر است با:

«میانگین هفتگی نرخ آلومینیوم در بورس فلزات لندن در هفته گذشته ضربدر میانگین نرخ دلار خرید و فروش هفتگی نیما ضربدر 1/1»

وی افزود: فعالان و اعضای سندیکای صنایع آلومینیوم، نسبت به تغییر فرمول کشف قیمت پایه شمش آلومینیوم که منجر به رشد بهای فروش آن در بورس کالا می‌شود، معترض هستند و با ارسال چند نامه، اعتراض خود را به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده‌اند. طبق بررسی‌های انجام‌شده از سوی سندیکای صنایع آلومینیوم، گویا مسئولان وزارتخانه نیز با این تغییر موافق نیستند. حال این سوال مطرح می‌شود که تصمیم مبنی بر افزایش پرمیوم خرید آلومینیوم از بورس کالا چطور و با تصمیم کدامیک از مسئولانی اجرایی شده است؟

این فعال صنعت آلومینیوم اظهار کرد: روز سه‌شنبه 18 مرداد شاهد نخستین عرضه شمش آلومینیوم در بورس کالا با فرمول جدید قیمت‌گذاری بودیم. با توجه به رشد قابل‌توجه قیمت پایه شمش در رینگ معاملاتی، از رقابت برای خرید این فلز نقره‌ای به‌شدت کاسته شد، چراکه فعالان صنایع پایین‌دستی توان مالی لازم و نقدینگی کافی برای خرید این محصول با قیمت بالاتر را ندارند.

صنایع مادر درباره رانت انرژی پاسخگو باشند

رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران اظهار کرد: تولید آلومینیوم جزو صنایع انرژی‌بر قرار دارد. این صنعت بر پایه بهره‌مندی از منابع ارزان انرژی و با هدف ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر در کشور احداث شده است. این صنعت به سبب مصرف انرژی بالا، جزو صنایع آلاینده قرار دارد.

وی تأکید کرد: با وجود اینکه در 2 سال گذشته شاهد رشد بهای انرژی در کشور بوده‌ایم، اما تولیدکنندگان بالادستی این صنعت همچنان از رانت انرژی بهره‌مند هستند؛ یعنی درمقایسه با سایر رقبای خارجی خود، انرژی را با قیمت پایین‌تری دریافت می‌کنند. فعالیت این صنایع نیز همانطورکه پیش‌تر اشاره شد، محیط‌زیست ما را آلوده می‌کند. گودرزی گفت: بنابراین انتظار می‌رود با توجه به امتیازهایی که دراختیار این صنعت مادر قرار دارد، این صنعت زمینه اشتغالزایی و رشد و توسعه صنعتی و اقتصادی را در کشور فراهم کند.

با این وجود، نه‌تنها شاهد اثرگذاری مثبت صنایع مادر آلومینیوم در رشد و توسعه صنایع پایین‌دستی نیستیم، بلکه با فروش ارزان شمش در کشورهای همسایه، امتیازات تولید آلومینیوم در کشور، نصیب همسایگان ازجمله ترکیه می‌شود. وی در ادامه تأکید کرد: با افزایش پرمیوم فروش آلومینیوم در بازار داخلی، شاهد فروش این محصول با قیمت کمتر در بازار صادراتی هستیم. در چنین شرایطی، از یک‌سو تولید محصولات آلومینیومی در کشور ما درمقایسه با نمونه‌های مشابه خارجی، گران‌تر تمام می‌شود و از رقابت‌پذیری صنایع آلومینیوم نهایی ما در بازار رقابت جهانی کاسته خواهد شد و از سوی دیگر، با توجه به ارزان‌فروشی شمش آلومینیوم ایران به ترکیه، به مرور محصولات وارداتی این کشور، جایگزین تولیدات داخلی خواهد شد. بدین‌ترتیب باید اقرار کرد که تولید آلومینیوم در ایران نه‌تنها به رشد و توسعه صنعتی منجر نمی‌شود، بلکه به نفع کشورهای همسایه خواهد بود.

مسئولان، مسئولیت نمی‌پذیرند

این فعال صنعت آلومینیوم گفت: متأسفانه هیچ مسئولی، دلیل افزایش قیمت آلومینیوم در بورس کالا را اعلام نمی‌کند. رشد قیمت یک محصول باید دلایلی داشته و مزیت‌هایی را به‌دنبال داشته باشد. با این وجود، هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای از سوی مسئولان برای اتخاذ این تصمیم مطرح نشده است.

وی افزود: طی مکاتباتی که با وزارت صنعت، معدن و تجارت داشته‌ایم، آنها اعلام کرده‌اند که این تصمیم از سوی بورس کالا اخذ شده است. با این وجود وزارت صنعت، معدن و تجارت در قبال صنایع پایین‌دستی مسئول است و نمی‌تواند بی‌تفاوت عمل کند.

گودرزی در ادامه با اشاره به محدودیت‌های موجود در مسیر تولیدکنندگان صنایع پایین‌دستی درباره تأمین سرمایه در گردش اظهار کرد: با توجه به روند رو به رشد قیمت شمش آلومینیوم در بورس کالا، از توان صنایع برای خرید مواد اولیه کاسته خواهد شد؛ یعنی میزان تولید محصولات نهایی آلومینیومی در کشور محدود می‌شود. این اقدام از یک‌سو به رشد بهای محصولات نهایی در بازار منجر می‌شود و از سوی دیگر، به ضرر تولیدکننده نهایی خواهد بود. علاوه بر موارد یادشده، هیچ‌کدام از اهداف اولیه برای احداث این صنعت، مبنی بر استفاده از منابع انرژی برای ارزش‌آفرینی هرچه بیشتر محقق نخواهد شد.

پرمیومی موقت که ماندگار شد

آریاصادق ‌نیت‌حقیقی، دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: در سال 98 قیمت ارز مؤثر در روند تعیین بهای پایه شمش آلومینیوم در بورس کالا 4200 تومان و همزمان قیمت ارز در بازار آزاد بالاتر بود. بر همین اساس، وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد تنظیم بازار، در فرمول کشف قیمت پایه برای همه فلزات پرمیومی را لحاظ کرد. این پرمیوم با هدف خنثی‌کردن تأثیر قیمت ارز دستوری 4200 تومانی، تخصیص داده شد.

وی افزود: مشخصاً پرمیوم این فلزات نباید یکسان باشد. کما اینکه پرمیوم شمش آلومینیوم نیز در طول چند سال گذشته ثابت نبوده است.

این فعال صنعت آلومینیوم اظهار کرد: در ادامه با تعریف ارز نیمایی، این مشکل تا حدود بسیاری برطرف شد، چراکه عموماً قیمت دلار نیمایی با دلار بازار آزاد به هم نزدیک است؛ درنتیجه تولیدکنندگان محصولات بالادستی ازجمله شمش آلومینیوم، از این فاصله قیمتی متضرر نخواهند شد. بدین‌ترتیب فعالان صنایع پایین‌دستی آلومینیوم نسبت به پرمیوم 10 درصدی در فرمول کشف قیمت پایه این فلز معترض بودند که خوشبختانه اصلاح شد و به 5 درصد کاهش پیدا کرد.

دبیر سندیکای صنایع آلومینیوم افزود: با وجود کاهش پرمیوم همچنان این محصول با قیمت پایین‌تری در بازار صادراتی به رقبای خارجی ما فروخته می‌شد. ارزان‌فروشی شمش آلومینیوم در بازار جهانی در شرایطی اجرایی می‌شود که مسئولان هرساله شعار حمایت از تولید داخلی سر می‌دهند، اما در عمل شاهد تضعیف صنایع داخلی هستیم. درواقع، گویا خام‌فروشی جزو اولویت‌های صنایع مادر کشور است. حقیقی گفت: این‌گونه اقدامات به ضرر صنایع پایین‌دستی آلومینیوم کشور منجر می‌شود.

وزارت صمت هیچ متولی برای صنعت آلومینیوم ندارد

دبیر سندیکای صنعت آلومینیوم ایران تصریح کرد: مشکل بزرگ صنعت آلومینیوم این است که وزارت صمت هیچ متولی برای صنایع آلومینیوم ندارد و این صنعت را به حال خود رها کرده است. وزارت صمت به موضوع‌ها و مشکلات این صنعت رسیدگی نمی‌کند و دیدن مسئولان به امری بسیار دشوار تبدیل شده است؛ حتی اگر دیداری و نامه‌نگاری‌هایی صورت گیرد، پاسخ درستی دریافت نمی‌شود. اخیراً با مدیرکل صنایع فلزی دیداری داشتیم و مقرر شد صادرات کم شود تا توزیع داخل به حد کفایت و نظم برسد و رقابت کاذب حذف شود؛ اما از آن زمان عرضه کمتر و شرایط بدتر هم شد.

بی‌توجهی سیاست‌گذاران به صنایع پایین‌دستی

این فعال صنعت آلومینیوم اظهار کرد: واحدهای ذوب از بی‌توجهی مسئولان نسبت به صنعت آلومینیوم استفاده کرده و اقدام به تغییر فرمول تعیین قیمت پایه شمش آلومینیوم کرده‌اند. همان‌طورکه بارها تاکید شده، صنعت آلومینیوم در کشور متولی ندارد و همین موضوع، مانع تصمیم‌گیری واحد و سیاست‌گذاری درست برای این صنعت است. در چنین شرایطی، هر گروهی که قدرت بیشتری دارد، بر مبنای کسب سود بیشتر، فعالیت می‌کند و متأسفانه مورد حمایت مسئولان نیز قرار می‌گیرد.

حقیقی گفت: بی‌توجهی مسئولان به صنایع آلومینیوم در شرایطی است که در بخش بالادستی این زنجیره بین 10 تا 12 هزار موقعیت شغلی مستقیم ایجاد شده است. اشتغالزایی مستقیم در صنایع پایین‌دستی آلومینیوم نیز بیش از 300 هزار نفر گزارش شده است. درنتیجه باید اقرار کرد که این صنعت از اهمیت و اثرگذاری بالایی در اقتصاد کشور برخوردار است و بی‌توجهی مسئولان نسبت به چنین صنعتی، جای سوال دارد.

این فعال صنعت آلومینیوم گفت: صنایع بالادستی آلومینیوم در طول ماه‌های گذشته اقدام به کاهش عرضه شمش در بورس کالا کردند. این اقدام به افزایش رقابت برای خرید شمش آلومینیوم و رشد غیرمنطقی بهای این محصول در بازار منتهی شد؛ یعنی صنعت آلومینیوم برخلاف وعده‌ها، نه‌تنها زمینه رشد صنایع پایین‌دستی و توسعه اقتصادی را فراهم نکرده، بلکه تنها امتیازاتی را دراختیار سایر کشورها قرار داده است. البته اقدامات عجیب واحدهای ذوب به همین‌جا ختم نشد، چراکه در موارد متعددی شاهد عرضه شمش غیراستاندارد آلومینیوم در بورس کالا بودیم. درواقع گریدهای استاندارد شمش آلومینیوم به صادرات اختصاص می‌یابد و محصولاتی با کیفیت پایین، در بازار داخلی عرضه و فروخته می‌شود. این‌گونه سیاست‌ها به شکل‌گیری رقابت گسترده برای خرید شمش آلومینیوم و رشد قابل‌توجه بهای خرید این محصول در رینگ معاملاتی بورس کالا منجر شده است.

تثبیت قیمت آلومینیوم در محدوده بالا

حقیقی در ادامه گفت: درحال‌حاضر فعالان صنایع بالادستی به‌دنبال تثبیت قیمت فروش شمش در نرخ‌های بالاتری هستند و بر همین اساس، پرمیوم فروش این محصول را به 10 درصد افزایش داده‌اند. این درحالی است که پرمیوم 10 درصدی تنها با هدف جبران فاصله ارز 4200 تومانی و قیمت واقعی دلار در بازار، وضع شد. در شرایطی که ارز 4200 تومانی حذف و قیمت دلار نیمایی به‌عنوان معیار قیمت‌گذاری در بورس کالا تعیین شده، بازگشت به عقب عملاً بی‌معنی است و تنها به سود واحدهای ذوب آلومینیوم خواهد بود و آسیب‌های غیرقابل جبرانی به صنایع پایین‌دستی این زنجیره تحمیل می‌کند.

وی افزود: مسئولان و سیاست‌گذاران در طول این سال‌ها نشان داده‌اند که حمایت از تولید داخلی، تنها جنبه شعار و نمایش دارد، اما در عمل هیچ حمایتی از تولید داخلی و ارزش‌آفرینی نمی‌شود. در همین حال، انتقادات گسترده‌ای نیز به عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت و انفعال آن نسبت به شرایط فعالیت و تولید صنایع وارد است.

وی افزود: سندیکای صنایع آلومینیوم برای این موضوع و برای بررسی دلایل رشد قیمت شمش با سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان نامه‌نگاری کرده است. هرچند این سازمان مدعی شد که این موضوع در گفتمان با وزارت صنعت، معدن و تجارت باید بررسی و حل شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت از توان کافی برای مدیریت مشکلات این صنعت برخوردار نیست یا عزم کافی برای رفع اینگونه چالش‌های اساسی وجود ندارد. حقیقی در پایان تأکید کرد: متأسفانه بورس کالا به‌جای اجرای وظایف خود و ایجاد بستری برای کشف قیمت، به محلی برای قیمت‌سازی بدل شده است. تصمیمات خودسرانه بورس به ضرر صنایع بوده و ضربه‌های غیرقابل جبرانی را به صنعتگران تحمیل می‌کند.

سخن پایانی

به اعتقاد فعالان صنعت آلومینیوم، بورس کالا در سال‌های اخیر به‌جای آنکه به وظایف خود عمل کند و محلی برای رویارویی عرضه، تقاضا، کشف نرخ و تنظیم بازار باشد به محلی برای قیمت‌سازی و بازارسازی تبدیل شده است. بر همین اساس نیز شاهد تغییر خودسرانه نرخ پایه شمش آلومینیوم در معاملات هفتگی بورس کالا هستیم. این دست اقدامات از یک‌سو به سردرگمی و نارضایتی صنایع پایین‌دستی منجر می‌شود و از سوی دیگر، آسیب‌های گسترده‌ای را به صنایع کشور تحمیل می‌کند. متأسفانه با وجود مشکلات یادشده وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز نسبت به شرایط منفعل است. در واقع همان‌طور که بارها تاکید شده وزارت صنعت، معدن و تجارت، صنعت آلومینیوم را به حال خود رها کرده است. این شرایط نیز به ضرر صنایع پایین‌دستی و مصرف‌کنندگان نهایی تمام می‌شود.