تا شهریور ما به ظرفیت تولید 40 هزارتن آلومینیوم در سال دست پیدا می کنیم

آنچه در ادامه می‌خوانید گفتگویی با آقای مهندس تورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران است که توسط خبرنگار مجله آلومینیوم انجام شده است:

• با نگاهی به آمار تولیدات شرکت آلومینای ایران در سال‌های گذشته متوجه می‌شویم که در سال ۹۵ آلومینای تولیدشده از میزان یک میلیون تن بوکسیت برابر با 235 هزار تولید بوده است و در سال‌های بعد از آن به‌ترتیب از ۷۹۶ هزار و ۷۱۹ هزار بوکسیت، ۲۴۰ هزار تن و 237 هزار تن آلومینا تولید شده است و در سال ۹۸ نیز از میزان 848 هزار تن بوکسیت، ۲۳۳ هزار تن آلومینا تولید شده است. دلیل نامتناسب بودن این اعداد چیست؟ چرا که به صورت عادی تقریبا از هر دو تن بوکسیت یک تن آلومینا بدست می‌آید؟

از سال‌های گذشته در جاجرم عملیات استخراج انجام می‌شد در آن سال‌ها دانش استفاده از بوکسیت با عیار پایین وجود نداشت و به همین دلیل یکسری از استخراج‌های سال‌های گذشته ناگزیر ذخیره شده بود و درواقع استفاده نشده بود. اما در سال‌های اخیر که تجربه و دانش شرکت بالاتر رفته است، توانسته‌ایم بوکسیت‌های دپوشده سال‌های گذشته را دوباره با یک فرآوری اولیه وارد مدار کنیم، پس تغییراتی که در میزان تناسب بین میزان بوکسیت و آلومینای تولیدشده دیده می‌شود اعداد دقیقی نیستند و ممکن است بخشی از بوکسیت مصرفی از ذخایر سال‌های گذشته باشد و برعکس نیز ممکن است اتفاق افتاده باشد. پس لزوماً نمی‌توان بین میزان استخراج و میزان تولید آلومینا از آن در طول یکسال تناسب بست و تنها عدد قابل استناد، میزان بوکسیتی است که برای فراوری وارد کارخانه شده است. درواقع ما آماری به‌نام استخراج داریم و در کنار آن آماری به نام مصرف بوکسیت در کارخانه داریم و این‌دو را باید از هم متمایز دانست.

باید اضافه کنم درحال‌حاضر با توجه به کیفیت و عیار بوکسیت‌مان، تولیدات شرکت در کف کیفیت قرار دارد و این درواقع موفقیتی برای شرکت ما محسوب می‌شود که توانسته‌ایم با بوکسیتی با عیار پایین این میزان تولید آلومینا را داشته باشیم.

در سال گذشته متأسفانه نتوانستیم از معدن تاش به دلایل محیط‌زیستی بهره کامل ببریم و استخراج از آن معدن کاهش پیدا کرد و بخشی متوقف شد. البته در آن مورد بحث‌هایی مطرح شد که خیلی هم درست نبود و ازنظر ما در این مورد بحث‌های نادرست و ناحقی اتفاق افتاد و بنده معتقدم از لحاظ رعایت پروتکل‌های محیط‌زیستی در معدن تاش بدون‌شک ما جزو بهترین‌های کشور هستیم و ما بهترین معدن محیط زیستی را در آن منطقه دراختیار داریم. اما بازهم با نبود آن معدن، خوشبختانه ما توانسته‌ایم از باقی معادن، بوکسیت خود را تأمین نمائیم و در کنار آن در خود کارخانه نیز توسعه و بهینه‌سازی‌هایی انجام شده است که می‌توانیم حتی با بوکسیت با کیفیت پایین‌تر نیز کف تولید کارخانه را در همان سطح قبلی حفظ نمائیم و بدیهی است که اگر به‌ویژه امسال بتوانیم معدن تاش را به مدار اضافه کنیم، به‌دلیل زیرساخت‌های ایجادشده قطعاً خواهیم توانست رکورد 20 ساله تولید آلومینا در کشور را جابه‌جا کنیم.

• بحث معدن تاش درحال‌حاضر به کجا رسیده است؟

درواقع ازنظر بحث‌های محیط زیستی و رعایت پروتکل‌ها، کوچکترین ایرادی در معدن وجود ندارد اما یک سری بحث‌های اجتماعی و محلی و برخی نگاه مدیران به آن معدن باعث شده که فعلاً نتوانیم با ظرفیت کامل در آنجا فعالیت کنیم و امیدواریم با تعامل بیشتر و شفاف‌سازی بیشتر بتوانیم این معدن را نیز فعال نمائیم و تولیدمان را ارتقاء دهیم.

• در سال‌ گذشته شما طرحی را مربوط به افزایش بهره‌برداری آلومینا از بوکسیت با عیار پایین‌تر مطرح نمودید و ظاهراً فعالیت‌ها و موفقیت‌هایی نیز در این زمینه داشته‌اید لطفاً درمورد این طرح و چگونگی وضعیت آن درحال‌حاضر توضیحاتی را بفرمائید؟

به‌دلیل اینکه بوکسیت‌های کشور ما کم‌عیار و درمقایسه با بوکسیت‌های دنیا کم‌کیفیت است لذا ما برروی فرآوری بوکسیت‌های کم‌عیار کار کرده‌ایم و در سال گذشته این فعالیت را به کمک چینی‌ها آغاز نمودیم و خوشبختانه به نتایج خوبی رسیدیم و درحال‌حاضر وارد فاز دوم مطالعات پایه‌ای در این زمینه شدیم تا بتوانیم از بوکسیت‌های کم‌عیار و شیلی در این زمینه استفاده نمائیم. این بوکسیت‌ها درحال‌حاضر در کارخانه ذخیره می‌شوند و تلاش‌ ما بر آن است که بتوانیم آن بوکسیت‌ها را نیز تبدیل به آلومینا نمائیم و پروژه‌ای با دو برابر ظرفیت فعلیمان یعنی حدود 500 هزار تن مدنظر ماست و درصورت موفقیت طرح می‌توانیم از بوکسیت‌های کم‌عیار برای تولید آلومینا استفاده کنیم و بخش بیشتری از نیاز کشور را تأمین نمائیم.

• درحال‌حاضر از هیدروکسید آلومینیومی که تولید می‌کنید چه بهره‌ای می‌برید؟

اگر بخواهیم محصولات شرکت آلومینای ایران را دسته‌بندی کنیم، بخشی از آن آلومینا با گرید متالورژیکی است که در کارخانجات تولید فلز آلومینیوم مصرف می‌شود که حدود 200 هزار تن در سال مصرف می‌شود اما بخشی از تولید نیز برای تأمین مواد اولیه صنایع دیگری کشور که به آلومینا نیاز دارند، مصرف می‌شود. ضمن اینکه ما یک محصول میانی نیز به‌نام هیدرات آلومینیوم (هیدروکسید آلومینیوم آب‌دار) داریم که از آن در صنایع مربوط به شوینده‌ها استفاده می‌شود و درواقع بخش عمده‌ای از این نوع ماده اولیه شوینده‌ها را تأمین می‌نمائیم و علاوه بر آن، در صنایع نسوز و ... نیز شرکت آلومینای ایران تأمین‌کننده هیدرات موردنیاز آنهاست.

• باخبر شدیم که احتمال واگذاری شرکت هپکو به ایمیدرو وجود دارد، ‌آیا در آن صورت امکان استفاده شرکت آلومینای ایران از ماشین‌آلات این شرکت نیز در آینده وجود دارد؟

معدن‌کاری صنعت بسیار دشواری است و نیاز به ماشین‌آلات پیشرفته و به‌روز با قابلیت‌های بالا دارد. در گذشته شرکت هپکو ماشین‌آلات روز دنیا مانند "کوماتسو" را مونتاژ می‌کرد و به معدنکاران ارائه می‌شد. درحال‌حاضر اما هپکو ماشین‌آلاتی درمقیاس کوچکتر را خود تولید می‌کند که برای راه‌سازی و معادن کوچک‌مقیاس می‌تواند قابل استفاده باشد اما برای معادن بزرگ‌مقیاس و پوشش ماشین‌آلاتی این نوع معادن،‌ به اعتقاد من هنوز شرکت هپکو نیاز به بالا بردن تکنولوژی دارد و حتی نیازمند آن است که بخش زیادی از ماشین‌آلات را وارد نماید و بخشی از آن را نیز داخلی‌سازی نماید. اما تاکنون این شرکت توان رقابت با محصولات و تکنولوژی‌های روز دنیا را نداشته است و امیدواریم در آینده این اتفاق بیفتد.

• تولید روزانه و ماهانه شرکت آلومینای ایران در زمینه شمش آلومینیوم درحال‌حاضر چقدر است و ظرفیت فاز اول و دوم و سوم به چه میزان خواهد بود؟

درحال‌حاضر شرکت ما تقریباً ماهانه 2000 تن شمش آلومینیوم با گرید بالا تولید می‌کند و تاکنون به 60 درصد ظرفیت خود رسیده‌ایم و امید داریم که تا پایان شهریور 99 به ظرفیت کامل فاز اول یعنی حدود 40 هزار تن در سال برسیم که در آن صورت ظرفیت ماهانه تولید آلومینیوم به حدود 3333 تن خواهد رسید.

• آیا شرکت شما برای تولید آلومینیوم ازنظر بسترهای لازم مانند برق و انرژی با مشکلاتی مواجه نبوده ‌است؟

خوشبختانه از این نظر با مشکلی مواجه نیستیم چراکه دیماند لازم به اندازه‌ فاز یک مجموعه را خریداری کرده‌ایم و تمامی زیرساخت‌ها برای رسیدن به تولید 40 هزار تن در سال آماده شده است که این ظرفیت فاز یک مجموعه است. درمورد فازهای دو و سه نیز بسیاری از زیرساخت‌ها آماده است و درصورتی‌که شرایط کشور ازنظر تأمین آلومینا برای سایر شرکت‌های مصرف‌کننده آلومینا یعنی ایرالکو، المهدی و آلومینیوم جنوب کمی بهتر شود و کمبودی برای تأمین آلومینا برای آنها از طریق واردات و... نداشته باشیم می‌توانیم آن دو فاز را نیز تکمیل و فعال نمائیم. درنهایت درصورت تکمیل فازهای مجموعه ظرفیت تولید آلومینیوم شرکت آلومینای ایران به 120 هزار تن در سال خواهد رسید.

• با توجه به اینکه بخش‌ زیادی از طرح‌های توسعه‌ای شرکت آلومینای ایران بومی‌سازی شده است و توسط متخصصین داخلی طراحی و اجرا شده است، آیا به نسبت گذشته راندمان برق و انرژی شرکت‌ با تغییری مواجه نشده است؟

خوشبختانه در بخش آلومینا بسیاری از قسمت‌ها داخلی‌سازی شده است ولی در بخش‌هایی که تکنولوژی‌های خاص دارند هنوز هم از تجهیزات و امکانات وارداتی استفاده می‌کنیم، با این وجود حدود 95 درصد قطعات موردنیازمان را از داخل کشور تأمین می‌کنیم و در زمینه همان 5 درصد باقیمانده نیز ما درحال فعالیت و تحقیق و توسعه هستیم و خوشبختانه سال به سال وضعیت ما در این زمینه بهتر می‌شود و همان راندمانی که در بخش آلومینا در گذشته داشتیم، حفظ کرده‌ایم.

البته نکاتی نیز در این زمینه وجود دارد ازجمله اینکه وقتی کیفیت بوکسیت کشور ما پایین‌تر است حتماً مصرف انرژی بالاتری را می‌طلبد و ابعاد تولید نیز کوچکتر می‌شود. اما برنامه‌هایی داریم که موجب کاهش مصرف انرژی و افزایش بهره‌وری خواهد شد و موفقیت‌هایی نیز داشته‌ایم ولی اینها را باید متناسب با صنعتی که داریم بررسی کنیم و توجه به این داشته باشیم که تکنولوژی‌های خیلی پیشرفته‌تری در دنیا ایجاد شده است و این تکنولوژی که ما از آن استفاده می‌کنیم به روز نیست و نه تنها 20 سال است که در داخل کشور فعالیت داشته بلکه در همان زمان هم که وارد شده است تکنولوژی سال‌های قبل خود بوده است. بنابراین نباید آن‌را با تکنولوژی‌های نو در دنیا ازنظر مصرف انرژی مقایسه کنیم.

در بخش آلومینیوم هم در زمینه ساخت دیگ‌ها، سوپر استراکچرها و... بومی‌سازی‌هایی داشته‌ایم ولی عدد قابل ملاحظه‌ای نیست. در بحث تجهیزات تأمین برق صنعت آلومینیوم که شامل ترانس‌ها و رکتی‌فایرهاست ما هنوز تکنولوژی لازم را نداریم و باید هنوز هم واردکننده باشیم و ما نیز از تکنولوژی فوجی ژاپن استفاده می‌کنیم و فقط در بحث قطعات یدکی برای این دستگاه‌ها از تولیدات داخل کشور استفاده می‌کنیم.

بخش دیگر مهم در صنعت آلومینیوم، بخش کرین‌هاست که آن‌هم از برندهای معروف دنیا استفاده شده است و ما درحال‌حاضر هنوز در این زمینه نیز تکنولوژی ساخت صفر تا صد کرین‌ها را نداریم. پس به‌طور کلی وابستگی ما در صنعت آلومینیوم به تکنولوژی خارجی خیلی بیشتر است و برخلاف صنعت آلومینا (با شکل فعلی صنعت ما) که ما قادر به داخل‌سازی 90 تا 95 درصدی هستیم ولی در بخش آلومینیوم اگر بخواهیم کارخانه‌ای بسازیم هنوز هم مجبور هستیم ترانس‌ها، رکتیفایرها، بخش‌های کنترلی، PLC ها، ابزار دقیق،‌ کرین‌ها و حتی بخش FTP را از خارج کشور تأمین نمائیم.

• عرضه محصولات آلومینیوم شرکت درحال‌حاضر به چه شکل است؟

ما محصولات آلومینیومی را تنها در بورس کالا عرضه می‌کنیم و بخشی را نیز برای تأمین مواد اولیه‌مان الزاماً صادر می‌کنیم.

• چرا مدتی است که عرضه آلومینیوم شرکت جاجرم را در بورس کالا نداشته‌ایم؟

همانطورکه گفتم تولید ما در ماه چیزی بیشتر از 1600 تن نیست و حتماً مجدداً در بورس عرضه خواهیم کرد و علت اینکه کمی عرضه‌ها با تأخیر اتفاق می‌افتد نیز به‌دلیل بازپرداخت برخی بدهی‌ها به شرکت سازنده است که به‌صورت شمش آلومینیوم پرداخت می‌شود ولی حتماً به‌زودی بازهم عرضه شمش آلومینیوم در بورس کالا خواهیم داشت همانطورکه از ابتدای سال نیز چیزی حدود 2 هزار تن شمش آلومینیوم در بورس عرضه داشته‌ایم.

• اخیراً پیشنهادی توسط سندیکای صنایع آلومینیوم ایران ارائه شده است که مانند صنایع دیگر فلزی یعنی مس، فولاد و ... که عرضه‌هایشان دارای جدول زمانی مشخص است، برای آلومینیوم هم چنین اتفاقی بیفتد؛ آیا با چنین پیشنهادی موافق هستید و آیا شرکت شما نیز از آن استقبال خواهد کرد؟

ما با این طرح مخالفتی نداریم ولی درحال‌حاضر ما چیزی حدود 1000 تن در ماه را می‌توانیم راهی بورس کالا کنیم و درصورتی‌که ازنظر بورس کالا این امکان وجود داشته باشد که عرضه ما خرد شود و در روزهای مشخص دو هفته یکبار اتفاق بیفتد و قوانین و ضوابط بورس این اجازه را بدهد ما مخالفتی با این طرح نداریم و از آن استقبال خواهیم نمود چراکه علاقمندیم که مشتریان ما اگر دنبال محصول ما هستند حتماً موفق به دریافت آن شوند و از قبل هم مطلع باشند.

• آیا امکان عرضه سهام شرکت آلومینای ایران در بورس اوراق بهادار وجود دارد؟

بله،‌ البته قبل از آن ابتدا باید بحث واگذاری یا عدم واگذاری شرکت توسط سازمان ایمیدرو مشخص شود که فکر می‌کنم تا پایان امسال اتفاق بیفتد سپس درصورت واگذاری، امکان عرضه سهام در بورس وجود خواهد داشت. باید توجه داشت که صنعت آلومینا صنعت بسیار استراتژیکی برای کشور است و باید در واگذاری آن بسیار دقت شود.

• شرکت شما چه برنامه‌های توسعه‌ای را در سال ۱۳۹۹ دنبال می‌کند؟

در ماه‌های بعدی شرایط تولید آلومینا به‌دلیل طرح‌های بهینه‌سازی و توسعه‌ای که در مجموعه آلومینا درحال انجام است، نسبت به سال گذشته بهتر خواهد بود. شرکت آلومینا با پروژه‌ای به‌عنوان «واشر پنجم» که کار شست‌وشوی باطله‌های گل قرمز را انجام می‌دهد، فعالیت‌هایی را انجام داده که تاکنون پیشرفت ۸۰ درصدی آن به‌دست آمده است. البته با توسعه‌ای که در این بخش حاصل شده است، می‌توانیم بوکسیتی را که کیفیت‌ پایین‌تری دارد، در کارخانه قابل مصرف کنیم.

طی ۵ سال اخیر ۸ پروژه در این شرکت با هزینه ارزی ۹۸ میلیون یورو و هزینه ریالی ۳۳۵ میلیارد تومانی به بهره‌برداری رسیده است. برای امسال هم برنامه‌های متنوعی را دنبال می‌کنیم. اکنون پروژه‌هایی به ارزش ۱۳۵ میلیارد تومان درحال اجرا است. در میان پروژه‌های دردست اقدام امسال، مهم‌ترین پروژه شرکت تولید هیدرات‌های ویژه است که تنها ۴ کشور در دنیا این محصول را تولید می‌کنند. برای شروع این فعالیت، فاز آزمایشگاه و پایلوت انجام شده است و اکنون در فاز صنعتی هستیم که پیشرفت بیش از ۳۰ درصدی در آن حاصل شده است. بنابراین امیدواریم بتوانیم این محصول ویژه را تا پایان سال برای کشور تولید و بومی‌سازی کنیم؛ زیرا سالانه بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تن هیدرات‌های ویژه از سایر کشورها به ایران وارد می‌شوند که در لوله‌های پلی‌اتلین و در کابل‌های برق به‌عنوان کند‌سوزکننده کاربرد دارند و تولید این محصول برنامه جدی ما برای سال ۱۳۹۹ است.

• برای بخش بوکسیت‌های کم‌عیار چه هدف‌گذاری داشته‌اید؟

پروژه‌هایی دردست اجرا است تا بتوانیم روی بوکسیت‌های کم‌عیار فرآوری اولیه انجام دهیم و بعد از آن وارد سیستم عریض و طویل تولید آلومینا کنیم؛ البته پروژه‌های توسعه‌ای دیگری هم در بخش انحلال تعریف شده‌اند. در گل قرمز و باطله پروژه‌های توسعه‌ای داریم که تقریباً ۸۵ درصد پیشرفت دارند. درنظر داریم اکثر این پروژه‌ها را نهایتاً تا پایان نیمه اول سال ۱۴۰۰ به پایان برسانیم. همچنین برای راه‌اندازی یک پروژه بزرگ دیگر و تأسیس کارخانه جدید تولید آلومینا با دو برابر ظرفیت موجود هم درحال پیگیری هستیم. به‌دلیل اکتشافاتی که در بخش بوکسیت انجام شده است، حدود ۷۰ میلیون تن بوکسیت کم‌عیار برای ذخیره داریم که درحال‌حاضر در فرآیند ما قابل استفاده نیست. درحال‌حاضر با چینی‌ها کار می‌کنیم تا روش و فرمول فرآوری این ماده را به‌دست آوریم. با توجه به نیازی که کشور به آلومینا دارد، با توجه به اینکه ۲۰ درصد نیاز کشور را در داخل تأمین می‌کنیم و ۸۰ درصد واردات می‌شود، امیدوارم بتوانیم حداقل ۴۰ درصد دیگر به ظرفیت تولید آلومینا اضافه کنیم تا بتوان ۶۰ درصد آلومینای موردنیاز کشور را تأمین کرد. این پروژه بسیار بزرگ است و برآورد اولیه ما این است که حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری این ابرپروژه خواهد بود. در همین حال برای صادرات هم برنامه‌هایی تعریف کرده‌ایم؛ در بخش آلومینیوم صادرات انجام می‌دهیم اما در بخش آلومینا به‌دلیل اینکه کشور به این ماده نیاز دارد، صادرات ممنوع شده است. درحالی‌که شرکت آلومینای ایران در سال‌های گذشته همواره به کشورهای تاجیکستان و آذربایجان صادرات داشته است.