به امید تحقق چشم‌اندازی روشن

حمید رجب‌پور، مدیرعامل شرکت آلومینیوم المهدی در گفت‌وگویی که با باشگاه آلومینیوم داشت در خصوص شرایط صنعت آلومینیوم و اهداف توسعه‌ای شرکت آلومینیوم المهدی گفت: آلومینیوم در عصر حاضر، با توجه به دامنه رو به گسترش کاربردهای آن در صنایع مختلف، یک فلز استراتژیک در فضای اقتصادی جهان قلمداد می‌شود، به طوری که به ‌رغم حاشیه سود پایین صنعت تولید آلومینیوم در مقایسه با سایر صنایع معدنی و فلزی، توسعه آن در کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته بیشتر از جنبه اقتصادی و مالی، از لحاظ استراتژیک و با تمرکز بر توسعه‌ی حلقه‌های بالادستی و پایین‌دستی مورد توجه قرار می‌گیرد.

توسعه این صنعت استراتژیک در ایران نیز از سال‌ها قبل با توجه به اهمیت و تاثیر به‌سزای آن در رشد و پیشرفت اقتصادی کشور و با تکیه بر مزیت رقابتی یعنی انرژی نسبتاً ارزان‌قیمت در دستور کار قرار گرفت. با این حال، صنعت آلومینیوم ایران امروز با توجه به افزایش شدید هزینه‌های انرژی، ناترازی تولید و مصرف برق و وابستگی به واردات مواد اولیه با محدودیت‌ها و چالش‌های بزرگی مواجه شده است. در این بین، شرکت آلومینیوم المهدی تلاش دارد تا با برنامه‌ریزی مناسب برای تامین مواد اولیه مرغوب، ارتقای توانمندی منابع انسانی و ارتقای سطوح آماده‌به‌کار تجهیزات خود، در مسیر رشد تولید و رسیدن به ظرفیت اسمی خود گام بردارد.

انرژی، لازمه بقای صنعت

رجب پور در مورد نقش و اهمیت حامل‌های انرژی در فرایند تولید آلومینیوم چالش‌های پیش روی تولیدکنندگان آلومینیوم اولیه گفت: فرایند تولید در صنعت آلومینیوم به گونه‌ای است که امکان توقف در چرخه تولید وجود ندارد؛ به این معنا که هرگونه خلل در تامین انرژی پایدار، هوای فشرده، گاز طبیعی و مواد اولیه، آسیب‌های جبران ناپذیری را برای خطوط تولید و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در پی خواهد داشت. بنابراین تحقق برنامه تولید و رسیدن به رشد عملکرد در صنعت آلومینیوم مستلزم فراهم آوردن پیش‌نیازهای اساسی است که اولین و مهمترین آن‌ها تامین پایدار انرژی است. این صنعت به شدت انرژی‌بر بوده و در شرایطی که تامین پایدار برق برای مصارف خانگی نیز به یک معضل جدی در کشور تبدیل شده، تامین برق مورد نیاز این صنعت بسیار چالش ‌برانگیز شده است. در واقع متاثر از توسعه ناکافی زیرساخت‌های صنعت برق متناسب با نیاز کشور، تامین پایدار انرژی به چالش جدی تبدیل شده است و با توجه به شرایط فعلی، به نظر می‌رسد این چالش در سال‌های آینده شدیدتر ‌شود. به بیانی دیگر اگر انرژی مورد نیاز این صنعت به صورت پایدار تامین نشود، قطعا تولیدکنندگان دچار زیان‌ قابل توجهی شده و ادامه حیات صنعت نیز با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.

مدیرعامل شرکت آلومینویم المهدی توضیح در مورد موانع و چالش‌های موجود در مسیر توسعه صنعت آلومینیوم کشور راهکارهای پیشنهادی ادامه داد: گلوگاه دیگر صنعت آلومینیوم ایران، موضوع تامین مواد اولیه است. بخش عمده پودر آلومینای کشور که ماده اصلی و پیش‌نیاز تولید شمش آلومینیوم به شمار می‌آید از طریق واردات تامین می‌شود. به ازای هر یک کیلوگرم شمش آلومینیوم تولیدی، دو کیلوگرم پودر آلومینا مصرف می‌شود. به بیان دیگر رشد تولید آلومینیوم در کشور مستلزم واردات حجم بالایی از مواد اولیه از سایر کشورها است تا بتوان به شکلی پایدار خوراک خطوط تولید را تامین کرد. عدم امنیت منطقه‌ای، هزینه‌‌های حمل و محدودیت‌های حمل و نقل دریایی از جمله مسائلی هستند که می‌توانند واردات این ماده معدنی را برای تولید آلومینیوم در کشور تحت تاثیر قرار دهند. در حال حاضر واردات پودر آلومینای کشور غالبا از دو کشور هندوستان و اندونزی صورت می‌گیرد. چین نیز یکی از کشورهای تولید‌کننده پودر آلومینا به شمار می‌آید، اما به دلیل کیفیت پایین و مصرف بالای آلومینا در این کشور، واردات از چین چندان مورد توجه قرار نگرفته و در حال حاضر خریداری از دو کشور هند و اندونزی مناسب‌ترین گزینه‌ها برای تامین پودر آلومینا برشمرده می‌شوند. کشورهای آفریقایی نیز به دلیل فاصله بسیار زیاد و افزایش هزینه‌های حمل در اولویت‎های بعدی واردات قرار می‌گیرند.

کک نیز دیگر ماده اصلی برای تولید آلومینیوم به شمار می‌آید که بخش عمده آن از طریق واردات تامین می‌شود. در حال حاضر محدودیت خاصی برای واردات و تامین این ماده معدنی وجود ندارد. از طرفی نیز با توجه به مصرف کک در صنایع مختلف از جمله صنعت فولاد، توسعه صنعت کک در کشور در دست اقدام قرار دارد و به واسطه این امر، بخش عمده مشکلات تامین این ماده معدنی نیز برطرف خواهد شد.

مهندس رجب پور در خصوص رویکرد شرکت آلومینیوم المهدی در زمینه تامین حامل‌های انرژی و اقدامات انجام شده‌ی شرکت آلومینیوم المهدی در این زمینه اظهار کرد: شرکت آلومینیوم المهدی در سال‌های اخیر در راستای تحقق تولید با ظرفیت اسمی و با توجه به اهمیت تامین پایدار برق، احداث یک بلوک نیروگاه سیکل ترکیبی را با ظرفیت 546 مگاوات به صورت مشارکت در سرمایه‌گذاری با گروه مپنا آغاز کرده است. در واقع از زمانی که شرکت آلومینیوم المهدی در ذیل شرکت‌های زیرمجموعه گروه مپنا قرار گرفت، با توجه به پیش‌بینی چالش‌های ناشی از ناترازی صنعت برق، احداث یک واحد نیروگاهی در داخل شرکت در دستور کار قرار گرفت. بر اساس برنامه‌ریزی‌‎های انجام‌شده نیروگاه در سه فاز، شامل دو توربین گازی هر یک به ظرفیت 183 مگاوات و یک توربین بخار به ظرفیت 180 مگاوات در شرایط استاندارد طراحی شده و فاز اول آن در بهمن‌ماه سال گذشته به بهره‌برداری رسید.

سرمایه‌گذاری لازم برای احداث این نیروگاه 240 میلیون یورو برآورد شده است. این نیروگاه از اردیبهشت ماه سال 1403 به شبکه برق استان هرمزگان متصل و برق شرکت آلومینیوم المهدی نیز از طریق همین شبکه خریداری می‌شود. بر اساس توافقات صورت‌گرفته با وزارتخانه‌های مرتبط، تامین سوخت گاز باید با قیمت نیروگاهی انجام می‌شد که متاسفانه کماکان نرخ خرید گاز برای این نیروگاه به نرخ صنعتی و نه نیروگاهی محاسبه می‌شود. این مسئله با بالا بردن بهای تمام شده قیمت برق تولیدی، عملا باعث می‌شود که توسعه و فعالیت نیروگاه از صرفه اقتصادی خارج شود. با این حال و با توجه به محدودیت‌‎های مصرف برق و چالش‌های تامین پایدار انرژی، شرکت آلومینیوم المهدی برای حفظ تولید شمش آلومینیوم، تکمیل نیروگاه را متوقف نکرده است. در همین راستا و طی هفته‌های اخیر، قرارداد احداث فاز دوم از بخش گاز نیروگاه سیکل ترکیبی مذکور منعقد و پیش‌بینی می‌شود که تا اسفند ماه سال جاری سنکرون واحد دوم گازی نیز انجام شود، به طوری که انشاالله شرکت آلومینیوم المهدی در تابستان سال 1404 با محدودیت تامین برق در پیک بار مواجه نشود.

وی در خصوص برنامه‌ریزی شرکت آلومینیوم المهدی برای تحقق به رسیدن به ظرفیت تولید گفت: برنامه شرکت آلومینیوم المهدی تحقق کامل ظرفیت تولید تا سال 1405 است و رسیدن به این هدف‌، مستلزم تامین پایدار نهاده‌های تولید همچون مواد اولیه و انرژی است. گفتنی است در سال 1403 تولید 170 هزار تن شمش آلومینیوم برای شرکت هدف‌گذاری شده است. چنان که گفته شد با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، آلومینیوم المهدی طی دو سال آینده دستیابی به ظرفیت کامل 253 هزار تن را هدف‌گذاری کرده و در همین راستا چند اقدام اساسی را در دستور کار قرار داده است؛ نخست، احداث نیروگاه که چنانکه اشاره شد پیش‌بینی می‌شود فاز دوم آن تا سال آینده به بهره‌برداری برسد و زمینه تامین پایدار برق شرکت المهدی را فراهم آورد. علاوه بر این، تامین هوای فشرده پایدار نیز در دستور کار قرار گرفته است که این موضوع در فرایند تولید آلومینیوم از دو بُعد حفظ تولید پایدار و ایمنی محیط کار اهمیت دارد. سرمایه‌گذاری در پروژه‌ی راه اندازی کمپرسور خانه شماره دو در این راستا صورت پذیرفته است. شرکت آلومینیوم المهدی جزو معدود تولیدکنندگان آلومینیوم کشور به شمار می‌آید که آند مورد استفاده در فرایند تولید شمش خود را نیز در داخل مجموعه تولید می‌کند. در این راستا برای بهینه‌سازی کوره پخت این شرکت، هزار و پانصد میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است تا با تولید آند با کیفیت، ظرفیت اسمی تولید طی دو سال آینده محقق شود. از طرفی شرکت آلومینیوم المهدی موضوع تامین مواد اولیه مرغوب و با کیفیت را با توجه به اهمیت این مسئله در تولید پایدار و عرضه محصولات باکیفیت و رقابتی در اولویت اقدامات خود قرار داده است. در این خصوص بازبینی و اصلاحات لازم در ساختار بازرگانی این شرکت انجام شده و خریداری مواد اولیه تحت نظارت دقیق انجام می‌شود.

در ادامه اقدامات شرکت آلومینیوم المهدی برای دستیابی به ظرفیت کامل، سرمایه‌گذاری برای آموزش و ارتقای سطح مهارت نیروی انسانی، مورد توجه ویژه قرار گرفته و دوره‌های آموزشی در داخل و خارج از شرکت در حال برگزاری می‌باشد. در این خصوص اعزام نیروی انسانی متخصص به خارج از کشور برای ارتقای سطح مهارت نیز مورد توجه قرار گرفته است.از طرفی تامین امکانات رفاهی پرسنل نیز در قالب برنامه‌های منظم و منسجم انجام می‌شود تا فضایی آرام و به دور از ‌دغدغه برای همکاران فراهم شود. توجه به دو مقوله آموزش و رفاه سرمایه‌های انسانی، دستاوردهای فراوانی را نیز برای شرکت آلومینیوم المهدی به همراه داشته است.

رجب پور ادامه داد: در هر صورت، باید در نظر داشت که حفظ بقای صنعت آلومینیوم در کشور مستلزم تکمیل زنجیره ارزش و ورود به حلقه‌های پایین‌دستی و بالادستی است. توسعه اکتشافات معدنی، استفاده از فناوری‌های به روز استخراج از معادن بوکسیت و تولید پودر آلومینا به واسطه همکاری دو بخش خصوصی و دولتی امکان‌پذیر خواهد بود و از این طریق می‌توان در شرایط بحرانی مانند مشکلات منطقه‌ای و افزایش تقاضای جهانی مواد اولیه مورد نیاز صنعت را به صورت پایدار تامین نمود. برای نمونه، تامین پودر آلومینا در هندوستان در چهار ماه گذشته با مشکلاتی مواجه شد که این مسئله موجب ایجاد تلاطم در بازار گردید که صنعت آلومینیوم کشور را در شرایط بدی قرار داد. بنابراین اگر نگاه به توسعه صنعت آلومینیوم نگاهی استراتژیک باشد، باید تولید پودر الومینا در داخل کشور مورد توجه قرار بگیرد و سرمایه‌گذاری لازم نیز برای توسعه زیرساختی کشور به خصوص در حوزه انرژی انجام شود تا بتوان بقای این صنعت را در بلندمدت تضمین کرد. تهدیدات ناشی از واردات پودر آلومینا، چالش‌های تامین انرژی پایدار به علاوه‌ی قرارگیری این دو عامل در کنار حاشیه سود پایین این صنعت، عملاً صرفه اقتصادی برای سرمایه‌گذاری جدید در این صنعت را در هاله ای از ابهام قرار داده است.