آیا صنعت آلومینیوم اروپا جان سالم به در خواهد برد؟

باشگاه آلومینیوم- اخیرا فعالیت در سومین واحد بزرگ ذوب آلومینیوم اتحادیه اروپا یعنی واحد «Rheinwerk» که از سال ۲۰۲۳ متوقف شده بود، آغاز شده است. زمانی که فعالیت در این واحد ذوب آلومینیوم در سال ۲۰۲۳ به دلیل افزایش قیمت‌ انرژی متوقف شد، فضایی از نگرانی در میان فعالان صنعت آلومینیوم آلمان به وجود آمد. تعطیلی واحد ذوب مذکور موجب شد بسیاری از افرادی که به طور مستقیم و غیرمستقیم از طریق این واحد ذوب امرار معاش می‌کردند، کار خود را از دست بدهند.

در حال حاضر فعالیت در واحد ذوب «Rheinwerk» به صورت شبانه‌روزی آغاز شده و کارگران دوباره کار خود را در واحدهای خردایش، ریخته‌گری و سایر بخش‌های این مجموعه از سر گرفته‌اند. آغاز مجدد فعالیت در واحد ذوب «Rheinwerk»، یک تفاوت اساسی با فعالیت این واحد در زمانی که فعالیت در آن متوقف شد دارد و آن اینکه برخلاف گذشته تولید آلومینیوم به روش پایدارتری انجام می‌شود.

وولکر بک، مدیرعامل شرکت «Speira» که مالکیت واحد ذوب «Rheinwerk» را در اختیار دارد، در مورد تغییر روش تولید آلومینیوم در این واحد، بیان کرد: این شرکت اهمیت زیادی به روش تولید پایدار و گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌دهد و به دنبال راه‌اندازی چندین کوره ذوب در این واحد است.

وی با اشاره به حرکت صنعت آلومینیوم به سمت تولید از قراضه‌های بازیافتی در سطح جهانی، اظهار داشت: گذار از تولید آلومینیوم به روش سنتی به تولید پایدار، تصمیم بسیار سختی برای این شرکت بود اما با این حال، امری کاملا ضروری به نظر می‌رسید.

مدیرعامل شرکت «Speira» در ادامه تصریح کرد: چنین تصمیمی باعث شد هم حاشیه سود شرکت افزایش پیدا کرده و هم اینکه شرکت مذکور تعهد خود را در جهت حفاظت از محیط زیست و کره خاکی ادا کند.

بک با تاکید بر اینکه سایر تولیدکنندگان آلومینیوم در اتحادیه اروپا باید همچون شرکت «Speira»، تصمیم سختی در رابطه با گذار به فرایند تولید پایدار بگیرند، خاطرنشان کرد: روند تولید و فضای رقابت در بازار جهانی آلومینیوم تحولاتی اساسی را تجربه کرده و تولیدکنندگان این فلز در قاره سبز که همچنان به تداوم فرایند تولید به روش سنتی اصرار ورزند، نمی‌توانند در بازار رقابتی جهانی موفقیتی به دست آورند و محکوم به شکست خواهند بود.

به گفته وی، صنعت آلومینیوم اروپا با چالش‌های دیگری همچون افزایش هزینه‌های تولید، سهم بسیار بالای چین در عرضه آلومینیوم جهانی و جنگ تجاری قریب‌الوقوع میان اروپا و آمریکا روبه‌رو است. اکنون شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در شرایطی قرار دارند که تصمیم بگیرند بخشی از سرمایه خود را که مبلغ بسیار بالایی نیز خواهد بود، برای گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر هزینه کنند و دولت‌های اروپایی نیز در گیر و دار حمایت یا عدم حمایت از این فرایند قرار دارند؛ با این حال، آنچه مسلم است اینکه دولت‌های اروپایی توان حمایت ۱۰۰ درصدی از این گذار را ندارند.

در همین راستا، اخیرا کمیسیون اروپا طرحی با عنوان طرح «Clean Industrial Deal» را به منظور حمایت از گذار در فرایند تولید به انرژی‌های سبز ارائه کرده است. تمرکز در این طرح اجرایی اتحادیه اروپا، بر کاهش قیمت انرژی و ایجاد فضایی برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید پایدار معطوف شده است. با ارائه چنین طرحی، در حال حاضر بسیاری از فعالان صنایع تولیدی در اتحادیه اروپا به این موضوع فکر می‌کنند که طرح مذکور کدام صنعت در قاره سبز را احیا خواهد کرد و از کدام صنعت حمایتی صورت نمی‌گیرد.

پاسخ به این سوال نه تنها وضعیت صنعت و بازار کار اتحادیه اروپا را طی دهه‌های آینده مشخص می‌کند بلکه استقلال این اتحادیه در صنایعی که از آن حمایت می‌شود را به همراه دارد. در این بین، واضح است که اتحادیه اروپا به آلومینیوم برای تولید توربین‌های بادی، به سیمان در بخش ساختمان‌سازی و به فولاد در صنایع دفاعی خود نیاز دارد.

دومین وانجنیتشن به عنوان یکی از محققان فعال در اندیشکده «E3G»، عنوان کرد: گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر نیازمند اتخاذ تصمیماتی سخت، قاطع و راهبردی از سوی دولت‌ها و فعالان صنعتی خواهد بود و مسلم است که برخی از صنایع در روند گذار آسیب خواهند دید.

گزینه‌هایی که روی میز اتحادیه اروپا قرار دارد

افزایش سرسام‌آور هزینه انرژی در قاره سبز پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۲، بخش ساخت و تولید این قاره را که مدت‌ها با مشکل مواجه شده بود، به شدت تحت تاثیر قرار داد. برخی از شرکت‌ها، به ویژه در بخش فولاد اروپا بر این باورند که جبران خسارات وارد آمده در این صنایع تنها با ارائه بسته‌های حمایتی و مالی از سوی دولت‌ها ممکن خواهد بود.

مدیرعامل شرکت «Speira» بیان کرد: هزینه تامین برق در صنعت آلومینیوم در سال ۲۰۲۲ و به منظور تولید یک تن از این فلز به دلیل آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین، به بیش از پنج هزار یورو رسید که دو برابر قیمت فلز مذکور در بازار جهانی بود؛ این نوسان شدید قیمت در بدترین زمان ممکن اتفاق افتاد. برخلاف تحولات صنعتی قبلی، گذار سبز به لطف ضرب‌العجل تعیین شده برای آن تا سال ۲۰۵۰ به یک نقطه مطلوب می‌رسد.

در همین رابطه، هرچه سریع‌تر میزان کربن تولید صنایع روند نزولی به خود بگیرد، سرعت تغییرات اقلیمی کاهش ملموس‌تری را تجربه خواهد کرد. طبق آمارهای ارائه شده صنایع تولیدی انرژی‌بر مانند فولاد، سیمان، آلومینیوم و مواد شیمیایی، بیش از یک پنجم از میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای اتحادیه اروپا را به خود اختصاص داده‌اند و به نظر می‌رسد زمان گذار این صنایع طولانی‌تر و هزینه آن بیشتر خواهد بود. بر همین اساس، صنایع مذکور باید فرایندهای تولید خود را تغییر داده و از انرژی پاک و مواد اولیه بازیافتی بیشتری استفاده کنند که در نتیجه آن، میزان کربن تولیدی کاهش قابل‌توجهی را تجربه می‌کند.

نقش صنعت آلومینیوم در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر اتحادیه اروپا

اینکه چه بر سر بخش تولید آلومینیوم اولیه اتحادیه اروپا خواهد آمد و چه سرنوشتی در انتظار آن خواهد بود، سوالی است که پاسخ به آن در آینده مشخص می‌شود. گفتنی است که از این فلز در صنایع مختلفی از جمله نوشیدنی‌ها، هوافضا و صنایع دفاعی استفاده می‌شود. بر همین اساس، انتظار می‌رود با توجه به وزن بسیار مناسب آلومینیوم و اهمیت به‌کارگیری آن در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر مانند ساخت توربین‌های بادی و وسایل نقلیه الکتریکی، حجم تقاضا برای آن طی دهه‌های آینده روندی افزایشی به خود بگیرد.

با توجه به آگاهی اتحادیه اروپا نسبت به نقش استراتژیک آلومینیوم، اتحادیه مذکور نام این فلز را به فهرست مواد اولیه حیاتی خود اضافه کرده است. همچنین، سازمان ناتو در سال ۲۰۲۴ هشدار داد که ممکن است زنجیره تامین این فلز در آینده در خطر اختلال قرار بگیرد.

ارزیابی‌های انجام شده نشان می‌دهد که تولید آلومینیوم اولیه به میزان برق مصرفی بیشتری نسبت به هر روش دیگری که در ساخت این فلز به کار می‌رود، نیاز دارد. این میزان دو برابر میانگین مصرف برق سالانه واحد ذوب «Rheinwerk» در آلمان برای هر تن فلز آلومینیوم تولیدی است. قابل ذکر است که میزان مصرف برق در واحد ذوب «Rheinwerk»، به طور میانگین معادل میزان مصرف برق سالانه ۱۵۰ هزار نفر از ساکنان شهر نویس آلمان اعلام شده است.

بر همین اساس، هنگامی که فرایند کربن‌زدایی در شبکه برق اتحادیه اروپا به طور کامل عملیاتی شود، حدود ۱۰۰ درصد از برق مورد نیاز فرایند تولید آلومینیوم در واحدهای مستقر در قاره اروپا از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود. همچنین، زمانی که سوخت‌های فسیلی پرهزینه از سیستم تامین انرژی قاره اروپا کنار گذاشته شوند، قیمت برق روندی کاهشی به خود خواهد گرفت.

در حال حاضر، شرکت‌های تولیدکننده آلومینیوم در اتحادیه اروپا دو یا سه برابر نسبت به رقبای چینی و آمریکایی خود هزینه برای برق مصرفی پرداخت می‌کنند و شوک قیمت انرژی در این قاره که از سال ۲۰۲۲ آغاز شد، برای بسیاری از واحدهای تولیدی آلومینیوم همانند آخرین میخ بر تابوت آن‌‎ها به شمار می‌رفت.

شرکت «Speira»، یکی از صدها تولیدکننده آلومینیوم در اروپا بود که تحت تاثیر افزایش هزینه‌های انرژی فعالیت خود را کاهش داد. در عرض دو سال، شرکت مذکور ظرفیت تولید اولیه آلومینیوم خود را در قاره سبز حدود ۵۰ درصد کاهش داد؛ البته ناگفته نماند که چالش‌های به وجود آمده در صنعت آلومینیوم اولیه در اروپا موجب شد تولیدکنندگان در این قاره به سمت تولید ثانویه آلومینیوم سوق داده شوند، از همین رو، ظرفیت تولید آلومینیوم ثانویه در این قاره طی دو سال اخیر جهش قابل‌توجهی را به ثبت رسانده است. در ادامه می‌توان در نمودار شماره یک، مقایسه میان تولید آلومینیوم اولیه و ثانویه و میزان واردات این فلز به اروپا را در بازه زمانی سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۰ مشاهد کرد.

تولید آلومینیوم اولیه و ثانویه و واردات این فلز به اروپا در بازه زمانی ۱۹۸۰ تا ۲۰۲۰

تولید آلومینیوم از قراضه یا به اطلاح تولید آلومینیوم ثانویه، مزایایی را به همراه دارد. در همین رابطه، تولید آلومینیوم ثانویه به ۹۵ درصد انرژی کمتری نسبت به تولید آلومینیوم اولیه نیاز دارد که باعث می‌شود کربن تولیدی در روش نخست به میزان قابل‌توجهی کاهش یابد. گفتنی است که تولید یک تن آلومینیوم اولیه در اروپا، میزان انتشار ۶٫۷ تن دی‌اکسید کربن را به همراه دارد. این رقم برای آلومینیومی که به طور کامل از قراضه‌های بازیافتی تولید می‌شود، به ۰٫۵ تن دی‌اکسید کربن کاهش خواهد یافت؛ البته این برتری در تولید آلومینیوم ثانویه نباید این گونه تلقی شود که بخش مذکور با چالشی مواجه نیست.

همچنین، بخش آلومینیوم اروپا با مشکل سخت رقابت با تولیدکنندگان چینی که سهم عمده از بازار جهانی را در دست دارند، مواجه است. به علاوه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به تازگی تعرفه‌های ۲۵ درصدی را بر واردات آلومینیوم به این کشور اعلام کرد که این مسئله به صادرات آلومینیوم شرکت‌های مستقر در اتحادیه اروپا ضربه وارد خواهد کرد.

در مجموع، خریداران اصلی آلومینیوم اتحادیه اروپا مانند بخش خودرو با مشکلی جدی مواجه هستند که بر تقاضای کوتاه‌مدت برای این فلز در قاره سبز تاثیر منفی می‌گذارد. به طور کلی هزینه‌های تولید، به ویژه هزینه انرژی، مشکل اصلی صنعت آلومینیوم اروپا محسوب می‌شود و برخی استدلال می‌کنند که ایجاد ثبات در هزینه انرژی به منظور حفظ ظرفیت تولید آلومینیوم اولیه در اروپا نمی‌تواند صنعت مذکور را از خطر ورشکستگی نجات دهد. با این وجود، انجمن‌های صنعتی و اتحادیه‌های کارگری آلومینیوم نسبت به کنار گذاشتن ظرفیت تولید آلومینیوم اولیه اتحادیه اروپا هشدار می‌دهند.

راب ون گیلز، رئیس انجمن آلومینیوم آلمان در همین راستا عنوان کرد: در حال حاضر اتحادیه اروپا نمی‌تواند حجم تقاضای مورد نیاز برای آلومینیوم در بازار داخلی را به تنهایی از طریق آلومینیوم ثانویه تامین کند. با این حال، امکان تامین حجم مورد نیاز آلومینیوم در بازار داخلی اتحادیه اروپا طی سال‌های آینده از طریق آلومینیوم ثانویه طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده ممکن خواهد بود.

وی ضمن اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری در ایجاد ظرفیت تولید آلومینیوم بازیافتی به تدریج نتیجه‌بخش خواهد بود، یادآور شد: بخش آلومینیوم اولیه اروپا باید حفظ شود. در غیر این صورت، قاره سبز برای تامین نیازهای خود به واردات این فلز وابسته خواهد بود.

 تصمیمات سختی که اتحادیه اروپا باید اتخاذ کند

اینکه آیا بخش تولید آلومینیوم اولیه در اتحادیه اروپا حفظ شود یا خیر، در نهایت به سیاست‌گذاری اتحادیه اروپا بستگی خواهد داشت؛ البته قدرت کمیسیون اروپا در خصوص اتخاذ یک تصمیم راهبردی در مورد آینده صنعت آلومینیوم محدود به نظر می‌رسد. حتی در مورد تصمیماتی که در اتحادیه اروپا گرفته می‌شود، نیازمند پذیرش و تصویب سیاست‌گذاری‌های ابلاغی در کشورهای عضو این اتحادیه است؛ اگرچه تصمیمی که در اتحادیه اروپا اتخاذ می‌شود، همه کشورهای عضو و حتی فعلان صنعتی، به ویژه صنعت آلومینیوم را خرسند نخواهد کرد اما دیر یا زود این اتحادیه باید تصمیم خود را برای حمایت از صنایعی که در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر نقشی پررنگ ایفا خواهند کرد، اتخاذ کند.

دومین وانجنیتشن به عنوان یکی از محققان فعال در اندیشکده «E3G» عنوان کرد: البته تا زمان رسیدن به یک تصمیم کلی و اجرای آن، برخی از تولیدکنندگان سعی خواهند کرد تا زمان فرا رسیدن ضرب‌العجل تعطیلی واحدهای آلاینده، آن هم در صورتی که این اتحادیه تصمیم به انجام چنین کاری بگیرد، از دارایی‌های قدیمی تولید آلومینیوم خود تا جایی که امکان دارد، حداکثر درآمد را کسب کنند. چنین عکس‌العملی از سوی برخی تولیدکنندگان آلومینیوم به طور قطع به ضرر صنعت آلومینیوم اروپا تمام خواهد شد.

آینده‌ای که پیش‌روی صنعت آلومینیوم اروپا قرار دارد

با توجه به افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم بازیافتی در واحد ذوب «Rheinwerk»، انتظار می‌رود که نیروی کار به زودی به تعداد نیروی کار اعلام شده در واحد مذکور در سال ۲۰۲۳ برسد. در حال حاضر برخی از دیگر واحدهای ذوب آلومینیوم در اروپا هم‌زمان با کاهش قیمت انرژی در قاره سبز، فرایند تولید خود را از سر گرفته‌اند. طبق آخرین بررسی‌های انجام شده، هم‌اکنون ظرفیت تولید آلومینیوم ثانویه در واحد ذوب «Rheinwerk» به اندازه ظرفیت تولید در هنگامی است که این واحد فعالیت خود را با تولید آلومینیوم اولیه آغاز کرد. به علاوه، بیشترین سهم مواد اولیه قابل بازیافت در واحد مذکور، در حال حاضر به قوطی آلومینیومی نوشیدنی‌ها اختصاص دارد.

ناگفته نماند هنوز در بخشی‌هایی از واحد ذوب مذکور، فرایند تولید آلومینیوم به کمک روش‌های سنتی و استفاده از سوخت‌های فسیلی نظیر گاز انجام می‌شود. با این حال، شرکت «Speira» به عنوان مالک واحد مذکور در نظر دارد در آینده سوخت هیدروژن سبز را جایگزین سوخت گاز در فرایند ذوب کند.

از سوی دیگر، شرکت «Speira» آمادگی خود را برای رسیدن به تمامی هدف‌گذاری‌های طرح ویژه خود در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر در کل زنجیره ارزش تا سال ۲۰۴۵ اعلام کرده است. با این وجود، واضح است که این شرکت به تنهایی نخواهد توانست از پس چنین کاری برآید و نیازمند حمایت اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن در راستای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای این کار خواهد بود.

راب ون گیلز در پایان خاطرنشان کرد: اگر تصمیم‌گیرندگان در اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن نقش خود در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر را ایفا نکنند، به طور قطع صنایع اروپا، به ویژه صنعت آلومینیوم با خطر ورشکستگی مواجه خواهند شد. در این صورت، مفهوم گذار در قاره سبز فاقد معنا تلقی می‌شود.

منبع:‌ فلزات‌آنلاین به نقل از رسانه «Politico»