گینه، مهد صادرات جهانی بوکسیت

باشگاه آلومینیوم-  بوکسیت سنگی رسوبی با مقادیر بالای آلومینیوم محتوی است که منبع اصلی آلومینا بوده و به‌ صورت آلومینای هیدراته یعنی گیبسیت، بوهمیت و یا دیاسپور یافت می‌شود و مهم‌ترین منابع تولید آلومینیوم به‌ شمار می‌رود. بوکسیت به‌ طور میانگین حاوی ۴۵ تا ۶۰ درصد وزنی آلومینا (به شکل هیدروکسید)، ۱۰ تا ۳۰ درصد وزنی اکسید آهن و مقداری اکسید سیلیسیم، اکسید کلسیم، اکسید تیتانیوم و آب است. به‌ دلیل وجود ناخالصی‌های بسیار در این ماده نمی‌توان آن را به‌ صورت فرآوری نشده مورد استفاده قرار داد. بوکسیت انواع مختلفی دارد. بوکسیت‌های لاتریتی به‌ طور عمده در کشورهای استوایی یافت می‌شود. بوکسیت‌های کربنی بیشتر در اروپا، گینه و جامائیکا و روی سنگ‌های کربنی (سنگ آهک و دولومیت) تشکیل می‌شوند. در حقیقت این نوع سنگ‌ها از هوازدگی لاتریتی تشکیل می‌شود.

بوکسیت علاوه‌بر تولید آلومینیوم کاربردهای دیگری نیز دارد. از این ماده به‌ عنوان روان‌ساز در صنعت فولادسازی، ماده ساینده و ماده اولیه سیمان نسوز نیز استفاده می‌شود. نمودار ۱، نشان‌دهنده واردات جهانی بوکسیت در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ است. همان‌ طور که در نمودار نیز مشخص شده است، علی‌رغم اینکه واردات جهانی بوکسیت در سال‌های مختلف دچار دستخوش شده و با فراز و فرود بسیاری همراه بوده است اما به‌ طور کلی روند واردات آن افزایشی بوده و از ۷۶ میلیون تن در سال ۲۰۱۲ به ۱۴۴ میلیون تن در سال ۲۰۲۱ رسیده است، به عبارتی دیگر، بوکسیت در روند واردات جهانی به‌ طور متوسط سالیانه رشد ۷.۳ درصدی را تجربه کرده است.

آلومینیوم، صنعتی مولد در امارات

از آنجایی که چین بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم در جهان محسوب می‌شود، به همین دلیل جذاب‌ترین مقصد صادراتی بوکسیت در جهان، چین بوده که حدود ۷۴ درصد واردات جهانی بوکسیت را به خود اختصاص داده است. پس‌ از چین اوکراین تنها ۳.۵ درصد واردات جهانی این محصول را در اختیار دارد و در رتبه دوم واردات این محصول جای گرفته است. امارات پس‌ از سال ۲۰۱۸ به جرگه بزرگ‌ترین واردکنندگان بوکسیت در جهان پیوست. از آنجایی که تولید آلومینیوم مصرف برق بالایی دارد، کشورهای خاورمیانه به‌ دلیل دسترسی به انرژی ارزان از بهترین گزینه‌ها برای تولید این محصول به‌شمار می‌روند. در حالی که بسیاری از کشورهای حوزه خلیج‌ فارس با توجه به دسترسی به گاز دارای نیروگاه‌های گازی و انرژی برق ارزان هستند، امارات نیز در این دسته قرار می‌گیرد. شرکت آلومینیوم امارات، بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده آلومینیوم در این کشور است که افزایش تولید در این شرکت، موجب رشد واردات بوکسیت از گینه به این کشور شده است. گفتنی است پس‌ از نفت و گاز، صنعت آلومینیوم فعال‌ترین صنعت امارات به‌شمار می‌رود.

یکی از دلایل افزایش میزان واردات بوکسیت در کشور امارات متحده عربی، بهره‌برداری از پالایشگاه الطویه بود. این پالایشگاه ظرفیت تولید سالانه دو میلیون تن تا اواخر سال ۲۰۲۰ را داشت. بنابراین با بهره‌برداری از این مجموعه و افزایش ظرفیت آن در سال‌های آتی، پیش‌بینی می‌شود واردات بوکسیت در این کشور رو به افزایش خواهد بود و در نتیجه تجارت بوکسیت تا حدودی جایگزین تجارت آلومینا در کشور امارات خواهد شد.

صادرات بوکسیت در ید قدرت گینه

نمودار ۲، نمایانگر صادرات جهانی بوکسیت است و بزرگ‌ترین مبادی صادراتی این محصول در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ را نشان داده است. به‌ طور کلی روند صادرات بوکسیت نیز مشابه با واردات آن افزایشی بوده و سالیانه به‌ طور متوسط حدود ۱۰.۴ درصد در دوره زمانی مورد بررسی به حجم صادرات این محصول افزوده شده است. گینه، استرالیا، اندونزی و برزیل از بزرگ‌ترین صادرکنندگان این محصول هستند. شایان‌ ذکر است این کشورها دارای بزرگ‌ترین ذخایر بوکسیت نیز به شمار می‎آیند. اگرچه استرالیا میزبان بزرگ‌ترین ذخایر بوکسیت در جهان است اما گینه به‌ دلیل عدم توسعه‌یافتگی و ناتوانی در تولید آلومینیوم، بوکسیت خود را صادر می‌کند و بیش‌ از نیمی از صادرات بوکسیت در جهان را در انحصار خود دارد. دومین کشور بزرگ صادرکننده بوکسیت در جهان، استرالیا است که تنها کشور منطقه اقیانوسیه به‌شمار می‌رود که در حوزه صنعت زنجیره آلومینیوم بسیار توانمند است. گفتنی است که معدن بوکسیت ورسلی در استرالیا، بزرگ‌ترین معدن این کشور است که سالانه سه میلیون و ۸۰۰ هزار تن بوکسیت تولید می‌کند.

تا قبل از سال ۲۰۱۴، اندونزی به‌ عنوان یکی از کشورهای مطرح تامین‌کننده بوکسیت به‌ شمار می‌رفت اما در سال ۲۰۱۴ و با ممنوع اعلام کردن صادرات بوکسیت در این کشور، میزان صادرات این کشور کاهش چشمگیری یافت اما با لغو این قانون، دوباره صادرات این کشور افزایش یافت. با توجه به اطلاعات منتشر شده، مجددا این کشور از سال ۲۰۲۳ صادرات بوکسیت را ممنوع اعلام کرده است و انتظار می‌رود در آینده سهم این کشور میان سایر صادرکنندگان مطرح تقسیم شود، البته انتظار می‌رود که مشابه با روند گذشته، این اقدام به صورت مقطعی باشد.

سیاست‌های دولت اندونزی بر این اساس است که از ماه ژوئن ۲۰۲۳، کلیه بوکسیت استخراج شده از معادن خود را به‌ عنوان ورودی صنایعی چون آلومینیوم و سیمان مصرف کند. این سیاست از جمله سیاست‌‌های اقتصادی دولت اندونزی است که در سال ۲۰۲۲ نیز صادرات زغال‌سنگ را ممنوع اعلام کرده بود. در پی این سیاست‌ها، دولت در نظر دارد تا سرمایه‌گذاری بیشتر و در حلقه‌های بعدی در داخل کشور انجام شود.

منبع: فلزات آنلاین