صادرات آلومینا؛ نبود تقاضا یا بدهی

۳۰هزار تن پودر آلومینا از کارخانه آلومینای جاجرم به تاجیکستان صادر شده است. این سخنان رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی است که معتقد است شرکت آلومینای جاجرم با وجودی‌که قرارداد صادرات ۴۰ هزار تن پودر آلومینا را تاجیکستان منعقد کرده تاکنون به بخش اعظمی از تعهدات خود عمل کرده و بیش از ۳۰ هزار تن از این محصول را صادر کرده است.

در واقع صادرات پودر آلومینا به کشور تاجیکستان از آن جهت حائز اهمیت است که کشور برای تامین نیاز صنایع آلومینیوم‌سازی خود به مواد اولیه نیازمند واردات و خروج ارز از کشور است، چگونه امکان صادرات برای تنها کارخانه تولیدکننده پودر آلومینای کشور فراهم بوده و به‌شکل اساسی چرا کارخانه‌های داخلی تمایلی برای خرید این محصول از کارخانه آلومینای جاجرم ندارند؟
در این رابطه موسی‌الرضا ثروتی می‌گوید: کارخانه آلومینای جاجرم از سال ۷۴ فعالیت خود را آغاز کرده و پس از کلنگ زنی در سال ۸۶ قرار شد تا کارخانه در سال ۸۹ فعالیت خود را آغاز کند.

وی ادامه داد: آن زمان با مطرح شدن بحث خصوصی‌سازی و برای تامین سرمایه در سال ۹۰ این کارخانه با عنوان خصوصی‌سازی به صندوق بازنشستگی فولاد داده شد ولی دولت یازدهم این قرارداد را ملغی کرد و اخیرا قرار شده ۵۱ درصد از سهام این کارخانه در بورس عرضه شود و ۴۹ درصد سهم دولت باقی بماند.

وی با اشاره به اینکه مشکل اصلی این است که دولت توان مالی لازم برای سرمایه‌گذاری و احداث این کارخانه را ندارد و ۶ سال است که این کارخانه با ۴۵درصد پیشرفت رها شده، تصریح می‌کند: آلومینای جاجرم متشکل از ۲ کارخانه پودر آلومینا و شمش آلومینیوم است که اولی ۱۰ سال است فعالیت می‌کند ولی احداث دومی به دلیل ناتوانی در تامین منابع مالی به جایی نرسیده است.

وی ادامه می‌دهد: محصولات پودر آلومینیوم به عنوان ماده اولیه و خوراک تولید آلومینیوم، به۲ کارخانه المهدی و هرمزآل داده می‌شود اما در گذشته آلومینای جاجرم بابت فروش محصولاتش از این کارخانه‌ها ۱۰۰ میلیارد تومان طلبکار شد و نتوانست طلب خود را بگیرد. این کارخانه‌ها برای اینکه بدهی خود را به آلومینای جاجرم ندهند در مقابل صادرات آلومینیوم اقدام به واردات پودر آلومینا از کشورهایی مثل چین و هندوستان کرده‌اند و از این رهگذر در ۲زمینه سود برده‌اند. به گونه‌ای‌که از یک سو بابت خرید و واردات پودر آلومینا پورسانت گرفته و از سوی دیگر پولی بابت آلومینای جاجرم نمی‌دادند.

وی با بیان اینکه توقف خرید پودر آلومینا از جاجرم باعث توقف تولید در این کارخانه می‌شود، گفت: سالانه حدود یک میلیون تن پودر آلومینا تولید می‌شود و این در حالی است که کارخانه در مقطعی ناچار شد برای جلوگیری از تعطیلی و تداوم تولید چندین محموله از محصولات خود را به تاجیکستان صادر کند که با وجود تولید شمش آلومینیوم از سوی آلومینیوم المهدی و هرمزآل این ۲ کارخانه اقدام به واردات پودر آلومینا از کشورهای دیگر کرده‌اند.

بدهی‌ها تسویه شده
در حالی موضوع نخریدن پورد آلومینا از شرکت جاجرم به دلیل بدهی و واردات این محصول از سایر کشورها مطرح می‌شود که رییس هیات مدیره آلومینیوم المهدی نظر دیگری داشته و معتقد است شرکت‌های آلومینیومی بدهی خود را تسویه کرده‌اند.

علی اکبر گلکار در این خصوص می‌گوید: استراتژی موجود برای صنعت آلومینیوم همان است که در سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ آمده، بر اساس چشم‌انداز، باید تا سال ۱۴۰۴ به ظرفیت تولید ۱/۵ میلیون تن آلومینیوم در سال دست پیدا کنیم که سهم ما تولید ۵۰۰ هزارتن آلومینیوم در سال خواهد بود.

وی افزود: البته مجتمع آلومینیوم المهدی نیز برنامه استراتژیکی تهیه و تدوین کرده ولی در مجموع معتقدم یک سری جانمایی‌هایی در دورترین نقاط کشور برای احداث کارخانه آلومینیوم در نظر گرفته شده که با توجه به هزینه حمل‌ونقل تولید آن چندان از صرفه اقتصادی برخوردار نیست، بنابراین اگر می‌خواهیم با کشورهای منطقه رقابت کنیم باید قیمت تمام شده خود را کاهش دهیم و به حداقل برسانیم.

وی در خصوص بدهی شرکت‌های آلومینیومی به آلومینای جاجرم گفت: بدهی مذکور متعلق به ایرالکو است و المهدی و هرمزآل درحال‌حاضر به کارخانه آلومینای جاجرم هیچگونه بدهی ندارند. البته معوقاتی در گذشته داشتند که کاملا تسویه شده. به گونه ای‌که در همین راستا نیز ۱۲۰ هزار تن از ۲۵۰ هزار تن، پودر آلومینای این کارخانه را شرکت المهدی خریداری کرده است که از ابتدای امسال ۷۰ هزار تن آن منتقل شده است.

محصول چینی ارزانتر از داخلی
گلکار درباره اینکه چرا برخی از شرکت‌های به جای واردات، مواد اولیه مورد نیاز خود را از داخل تامین نمی‌کنند، گفت: آلومینای وارداتی چین با وجود کیفیت بالاتری که نسبت به داخل دارد از قیمت پایین‌تری نیز برخوردار است و به همین دلیل تمایل کارخانه‌های تولیدکننده شمش برای واردات از چین بیشتر از خرید از بازار داخل است از سوی دیگر نیاز کارخانه‌های داخل به آلومینا در سال۸۵۰ هزار تن است در حالی که تمام ظرفیت تولید این کارخانه ۲۵۰ هزار تن است که برای تولید۱۲۰هزارتن آلومینیوم کفاف می‌دهد.

رییس هیات‌مدیره آلومینیوم المهدی در خصوص جایگاه کشور در بازار جهانی آلومینیوم گفت: کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به شدت در پی افزایش ظرفیت‌سازی تولید آلومینیوم هستند چون آلومینیوم در اصل انرژی جامد است به گونه‌ای‌که گفته می‌شود ۹۵ درصد از این فلز قابل بازیافت است.

وی افزود: از طرفی جهان دارد به سمت استفاده از فناوری‌های بالا برای تولید آلومینیوم با کیفیت برتر از فولاد می‌رود؛ ورق‌های آلومینیومی که در ساخت بدنه هواپیما و خودرو استفاده می‌شود ارزش افزوده چند صد برابری آلومینیوم معمولی دارد. ما باید به این سمت برویم که از معدن بوکسیت تا تولید آلومینیوم با فناوری های‌تک را در کشور داشته باشیم تا ناچار به فروش شمش خام نباشیم.در حقیقت استراتژی آلومینیوم در کشور علاوه بر توسعه ظرفیت، باید نگاهی به استفاده از فناوری‌های بالا و ایجاد صنایع وابسته داشته باشد. درحال‌حاضر وزارت صنعت، معدن و تجارت که متولی این ۳بخش است تمامی ابزارهای لازم را برای رسیدن به این هدف در اختیار دارد و می‌تواند با تمرکز بر نظارت و تصدی‌گری به این روند بهینه سرعت بخشد.

تولید آلومینیوم در ایران گرانتر از بازار جهانی
گلکار در خصوص دلایل گرانی تولید آلومینیوم در ایران در مقایسه با بازار جهانی گفت: به دلایل مختلف ناچاریم مواد اولیه لازم در تهیه آلومینیوم شامل کریولیت، سی پی سی، آلومینیوم فلوراید، قیر صنعتی و... به غیراز بوکسیت را به دلیل تحریم‌های موجود با قیمت گران‌تر و با کیفیت پایین‌تر از چین وارد کنیم، از طرف دیگر مواد اولیه معدنی داخلی استحصالش گران تمام می‌شود بنابراین تولید نسبت به بازار جهانی گرانتر تمام می‌شود.