از ماست که بر ماست!

به گزارش باشگاه آلومینیوم، محمدحسین رضایی در گفت‌و‌گو با فلزات آنلاین در خصوص شرایط صنعت آلومینیوم و بازار مصرف این فلز در سال ۱۴۰۲، بیان کرد: اکثر تولیدکنندگان و فعالان صنعت آلومینیوم با یکدیگر هم‌نظر هستند که به طور کلی سال ۱۴۰۲، سال مطلوبی برای صنایع نبود و واحدهای تولیدی با موانعی مانند رکود بازار، عرضه ناکافی آلومینیوم در بورس کالا و فروش اعتباری محصولات در مقابل خرید نقدی مواد اولیه روبه‌رو بودند، به طوری که شرایط در مقایسه با سال ۱۴۰۱ نامناسب‌تر بود زیرا در این سال به دلیل نوسان نرخ ارز شاهد رونق بازار حتی به صورت کاذب نیز بودیم. باید توجه داشت که درآمد بنگاه‌های صنعتی در ایران برخلاف سایر کشورها، علاوه بر فعالیت تولیدی آن‌ها وابسته به شرایط تورمی، هیجانات بازار به دلیل نوسان قیمت‌ها و هجوم خریداران برای خرید محصولات است؛ در نتیجه به دلیل رکود بازار در سال ۱۴۰۲ و به تعویق افتادن زمان پرداخت مطالبات و افزایش تعداد چک‌های برگشتی، شاهد تحولات چشمگیری در بازارها و محیط کسب‌وکار نبودیم. همچنین تمایل به خرید و فروش اعتباری و اقساطی محصولات بسیار افزایش یافته است که این موضوع تنها مختص به صنعت آلومینیوم نیست و سایر صنایع نیز محصولات خود را با شرایط پرداخت در بلندمدت به فروش می‌رسانند. شایان ذکر است که در اواخر آذر ماه سال گذشته نرخ ارز از مرز ۵۰ هزار تومان عبور کرد، در بهمن ماه به ۶۳ هزار تومان رسید و سپس در مدار نزولی قرار گرفت و قیمت ۵۴ هزار تومان را به ثبت رساند اما در اواخر اسفند ماه مجددا تا سطح ۶۱ هزار تومان افزایش یافت؛ به همین دلیل با نوسان نرخ ارز در ماه‌های پایانی سال، شرایط بازار تا حدودی دستخوش تغییراتی شد. چراکه تا قبل از آن معامله‌گران بسیار محتاطانه عمل می‌کردند و میزان خرید آلومینیوم بر اساس میزان مصرف و فروش محصولات تعیین می‌شد.

ثبات در بازارهای جهانی آلومینیوم

وی در خصوص شرایط بازارهای جهانی آلومینیوم، عنوان کرد: اگر نگاهی به شرایط بازارهای جهانی طی ۱۰ سال اخیر داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که قیمت‌ آلومینیوم تغییرات کم اما محسوسی داشته‌ است. در صورتی که در ایران شاهد نوسان زیاد قیمت‌ها هستیم که علت اصلی آن اختلاف ارزش ریال و نرخ ارز و تغییرات شدید بهای ارز در کشور است. گفتنی است که اکنون قیمت جهانی آلومینیوم به دو هزار و ۲۸۰ دلار در هر تن می‌رسد و این در حالی است که در سال‌های گذشته قیمت این فلز به مرز سه هزار دلار نیز نزدیک شده بود. باید توجه داشت که تولیدکنندگان چینی و اروپایی از امتیازات دولتی بهره‌مند هستند و در شرایط باثباتی فعالیت می‌کنند. تنها مسئله‌ای که در ماه‌های اخیر باعث ایجاد هیجان در بازارهای خارجی شده است، نوسان قیمت انرژی به دلیل تنش‌های ژئوپلیتیکی میان روسیه و اوکراین بود که با توجه به بررسی کارشناسان اقتصادی اتحادیه اروپا، این موضوع حداکثر هشت تا ۱۲ درصد بر قیمت آلومینیوم تاثیر گذاشت؛ این در حالی  است که اگر نرخ تورم در ایران به ۵۰ درصد برسد، اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد. به همین دلیل شرایط بازارهای جهانی تحث تاثیر تقاضا قرار دارد و در ایران علاوه بر این موضوع، نوسان قیمت‌ها خود سبب افزایش معاملات بازار و تمایل به خرید می‌شود. با توجه به این مسئله، تحلیلگران امکان پیش‌بینی دقیق‌تری از وضعیت بازارهای جهانی و قیمت‌ها دارند اما تولیدکنندگان ایرانی به دلیل تغییرات زیاد سیاست‌های داخلی و نوسان قیمت‌ها از این امکان بی‌بهره هستند. در همین راستا بلومبرگ یکی از موسسات شاخص تحقیقات بازار، پیش‌بینی کرده است که در سال ۲۰۲۷ به دلیل عرضه پایین و تقاضای بالای مصرف‌کنندگان، قیمت‌ها با افزایش ۳۸ درصدی همراه شوند و بهای آلومینیوم به سه هزار دلار در هر تن برسد.

مدیرعامل شرکت آریا تکنیک با اشاره به کمبود عرضه آلومینیوم در کشور، تصریح کرد: تولیدکنندگان بزرگ آلومینیوم خالص در کشور موفق شدند در ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۲، ۳۷۵ هزار تن آلومینیوم تولید کنند که ۱۳۲ هزار تن آن در بازارهای داخلی و مابقی در بازارهای صادراتی عرضه شد. در صورتی که برای رفع نیاز صنایع‌ پایین‌دستی باید میزان عرضه این فلز در کشور افزایش یابد و صادرات و خام‌فروشی آلومینیوم که ارزش افزوده کمی به همراه دارد، روند نزولی به خود بگیرد. شایان ذکر است که صادرات آلومینیوم خالص به سبب استفاده از امتیازات و منابع داخلی تنها به نفع شرکت‌های تولیدکننده است و به اقتصاد کشور و توسعه پایدار لطمه وارد می‌کند. در نتیجه باید به جای خام‌فروشی، شاهد رونق بیشتر صادرات محصولات نهایی با ارزش افزوده بالاتر باشیم که مزایای فراوانی دارد. در این میان باید به این نکته اشاره کنم که اگر صنایع بالادستی برای تامین مواد اولیه نیازمند صادرات هستند، باید قیمت آلومینیوم در بازار داخلی را کاهش دهند زیرا فروش این فلز با نرخی بیش از قیمت‌های جهانی مانع از رشد صنایع پایین‌دستی شده است.

رشد زیادی قابل تصور نیست

رضایی در خصوص توازن و توسعه صنعت آلومینیوم توضیحات بیشتری ارائه داد و گفت: در حالی که میزان تولید آلومینای کشور به ۲۵۰ هزار تن در سال می‌رسد، نیاز صنایع بالادستی به این ماده معدنی برای تولید آلومینیوم اولیه یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن است. از سوی دیگر علی‌رغم سرمایه‌گذاری در معادن بوکسیت گینه به منظور تامین مواد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان آلومینیوم خالص، اقدامات لازم برای بهره‌برداری از این معادن و فرآوری مواد معدنی صورت نمی‌گیرد. متاسفانه باید اذعان کرد که برخلاف پیشینه بیشتر صنعت آلومینیوم در ایران نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس (امارات متحده عربی و بحرین)، توسعه چندانی در این صنعت رخ نداده است؛ به طوری که میزان تولید آلومینیوم در کشور به ۷۰۰ هزار تن و در کشورهای حاشیه خلیج فارس به دو میلیون و ۸۰۰ هزار تن می‌رسد. مسلما با وجود موانعی نظیر تحریم‌ها، شرایط دشوار انتقال پول، نبود افراد متخصص در پست‌های مدیریتی و دسترسی نداشتن به دانش و تکنولوژی روز دنیا به دلیل عدم تمایل کشورهای خارجی امکان تحقق تولید یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن شمش آلومینیوم در سال ۱۴۰۴ وجود ندارد و پیش‌بینی می‌کنیم که تولید این فلز حداکثر به ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تن در سال برسد که عدد قابل‌توجهی نسبت به کشورهای رقیب نیست. در نتیجه اگر میزان تولید آلومینیوم اولیه افزایش نیابد، با رشد هزینه‌های سربار واحدهای تولیدی ممکن است صنعت آلومینیوم از صرفه اقتصادی خارج شود. به همین دلیل احتمال می‌دهیم که صنایع بالادستی برای جلوگیری از متضرر شدن، آلومینیوم زیادی را در بازار عرضه نمی‌کنند؛ با این وجود هزینه انرژی شرکت‌های دولتی نیز باید همانند سایر واحدهای تولیدی در نظر گرفته شود زیرا بخش اعظمی از سود آن‌ها به دلیل سوبسیت‌هایی است که دریافت می‌کنند. علاوه بر افزایش ظرفیت واحدهای تولیدکننده آلومینیوم اولیه، استفاده از روش‌های نوین و تکنولوژی‌های به‌روز برای کاهش میزان مصرف انرژی نیز باید در دستور کار قرار بگیرد زیرا انرژی سهم زیادی در قیمت تمام شده این فلز دارد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا با افزایش تمایل تولیدکنندگان اروپایی برای فروش محصولات آلومینیومی خود در بازار کشورهای آسیا به جای قاره سبز قیمت‌ها دستخوش تغییراتی خواهند شد، ابراز کرد: این اتفاق در سال‌های گذشته نیز رخ داده بود و آلومینیوم از کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس به ایران وارد می‌شد. به همین دلیل با توجه به میزان پایین تولید و عرضه آلومینیوم نسبت به نیاز و مصرف داخلی، تولیدکنندگان اروپایی می‌توانند به رقیبی برای صنایع داخلی و عاملی برای شکست قیمت‌ها تبدیل شوند. باید توجه داشت که در ایران نرخ ارز مهم‌ترین و تاثیر‌گذارترین مولفه بر قیمت‌هاست. شایان ذکر است که علاوه بر تامین مواد اولیه، هزینه‌های سربار نیز از جمله عوامل موثر بر صرفه اقتصادی فعالیت‌های تولیدی محسوب می‌شود؛ به عنوان مثال در یک برهه زمانی به دلیل افزایش چشمگیر دستمزدها در صنعت اکستروژن، تمایلی به تولید قطعات اکسترود شده نبود. در حالی که اکنون صنعت اکستروژن به دلیل اختلاف قیمت مقاطع اکسترود شده صنعتی با شمش آلومینیوم و حاشیه سود مناسب، جذابیت بیشتری نسبت به تولید آلومینیوم خالص پیدا کرده است.

لزوم تغییر نگرش برای سودآوری بیشتر

مدیرعامل شرکت آریا تکنیک با اشاره به استراتژی‌های کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فلزات اساسی در جهان، اظهار داشت: در سال‌های گذشته واردات شمش‌ آلومینیوم از کشور چین به راحتی انجام می‌شد اما اکنون با تغییر رویکرد این کشور، صادرات آلومینیوم خالص آن کاهشی بوده است و تلاش بر این است تا با تولید و عرضه محصولات نهایی در بازار، سود بیشتری حاصل شود. در نتیجه اکنون شاهد هستیم که تولیدکنندگان چینی به دلیل دسترسی به مواد اولیه ارزان‌قیمت، قدرت رقابت بیشتری در بازار محصولات نهایی دارند. در این شرایط برای اینکه تولیدکنندگان خارجی موفق به تسخیر بازار کشور نشوند، مدیران و تصمیم‌گیران صنعت آلومینیوم باید به دنبال توسعه متوازن زنجیره تولید (از بالادست تا پایین‌دست)، کاهش قیمت‌ مواد اولیه، اعطای امتیازات صادراتی به صادرکنندگان محصولات نهایی و تک نرخی شدن ارز به منظور جلوگیری از ایجاد رانت باشند.

رضایی توضیحات مختصری در خصوص زمینه فعالیت شرکت آریا تکنیک داد و با اشاره به واردات محصولات نهایی افزود: این شرکت یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان قطعات اجاق گاز (شیر و سرشعله‌) در کشور به شمار می‌آید که حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد نیاز بازار داخلی را برطرف می‌کند. لازم به ذکر است که ۷۰۰ نفر در شرکت آریا تکنیک مشغول به کار هستند و این شرکت علاوه بر آلومینیوم از فلزات دیگری همچون فولاد و برنج نیز استفاده می‌کند. در حال حاضر شاهد هستیم که به دلیل خارج شدن تولید محصولات از صرفه اقتصادی که ریشه در تصمیمات کلان کشوری دارد، کشورهای ترکیه، اسپانیا و ایتالیا نسبت به صادرات قطعات اجاق گاز به ایران اقدام کرده‌اند. در نتیجه باید در راستای عمل به منویات مقام معظم رهبری در خصوص رشد تولید، اقدامات لازم برای ثبات نرخ ارز انجام شود؛ در این صورت با تثبیت قیمت‌‌ها، امکان توسعه فعالیت‌های تولیدی و کاهش بهای تمام شده محصولات برای تولیدکنندگان فراهم می‌شود و در پایان سال، واحدهای تولیدی دیگر زیان‌ده نخواهند بود.