آثار باستاني معدن مس بزرگ افغان را به تأخير انداخت

وزير معادن افغانستان گفت که حفاظت از بقاياي بودايي باستاني در معدن مس بزرگ افغان که تحت کنترل چيني هاست مي تواند سه سال به طول انجامد و باعث تأخير در ساخت بزرگترين پروژه سرمايه گذاري خارجي اين کشور شود.

باستان شناسان اخيراً بقاياي بودايي اي را در معدن مس آيناک در جنوب غربي کابل کشف کردند  که شامل يک معبد، گنبد-مقبره ها، گچ-نگاره ها و مجسمه هايي با ارتفاع چندين متر متعلق به بيش از 1500 سال پيش است. اين محل يکي از کانسارهاي عظيم مس جهان با ذخائر ثابت شده حدود 9 ميليون تن از اين فلز مي باشد. پيش بيني مي شود که دولت افغانستان بتواند از محل اين پروژه که در دست شرکت متالورژيکي چين است ساليانه حدود 400 ميليون دلار درآمد داشته باشد. وحيدالله شهراني وزير معادن افغانستان پس از همايش گروه کاري متشکل از شرکت متالورژيکي چين، هيأت باستان شناسي فرانسوي مستقر در افغانستان، سازمان ملل متحد و نيروهاي آمريکايي به خبرگزاري رويترز گفت،" اين کشفيات اجراي پروژه را مدتي به تأخير خواهد انداخت اما اين چيزي ست که استطاعت آن را داريم.
او گفت برخي از عملياتهاي معدنکاري کند خواهد شد اما شرکت متالورژيکي چين از مسئوليت خود آگاه است و به محض اينکه مجوز ادامه کار از سوي باستان شناسان ما صادر شود اين شرکت روال عادي کار خود را ادامه خواهد داد." شهراني چيزي در مورد مدت زمان تأخير در اين پروژه، که در اصل قرار بود توليد خود را در سال 2013 آغاز کند، نگفت. يکي از سخنگويان وزارت معادن و صنايع افغانستان ماه گذشته گفته بود که عمليات باستان شناسان تأثيري بر معدن نخواهد داشت.

اين پروژه تا کنون بزرگترين بخش از برنامه هايي بوده است که افغانستان را از کمکهاي خارجي، که در حال حاضر اغلب بودجه آن را تأمين مي کنند، بي نياز خواهند کرد. واشنگتن معتقد است که آينده اقتصاد افغانستان بستگي به توانايي اين کشور در بهره برداري از صدها بيليون يا حتي تريليون ها دلار ثروت نهفته در معادن دست نخورده خود دارد. افغانستان همچنين متعهد به حفظ ميراث معماري باستاني خود مي باشد که غالباً در معرض تهديد قرار داشته است.

مشهور ترين آثار پيش-اسلامي اين کشور— مجسمه هاي غول آسايي از بودا که در دل صخره ها کنده شده اند—در سال 2001 توسط طالبان منفجر شدند. رئيس شرکت متالورژيکي چين، زو جيانهوئي گفت که کشف آثار باستاني در آيناک بر عملياتها تأثير خواهد گذاشت و اضافه کرد،" مدت زمان زيادي تا شروع معدنکاري در اين معدن باقي مانده است." او گفت که شرکت مزبور متعهد به حفظ اين آثار باستاني ست اما نسبت به توسعه معدن نيز تعهد دارد. چين بزرگترين مصرف کننده مس در جهان است اما مي تواند تنها کمتر از يک سوم نيازهاي خود را توليد کند، و بر اين اساس معدن آيناک براي آن اهميتي حياتي دارد. زو به رويترز گفت،" اين معدن بسيار براي کشور ما و همچنين کشور افغانستان اهميت دارد. 75 درصد از معدن مس آيناک به شرکت متالورژيکي چين و 25 درصد آن به شرکت جيانگ زي کاپر، بزرگترين توليد کننده اين فلز در چين، تعلق دارد.
شهراني گفت که هيأت باستان شناسي فرانسوي مستقر در افغانستان روز يکشنبه در همايش يادشده ارزيابي مقدماتي اي را از محل آيناک ارائه داده اند که 14 مکان احتمالي آثار باستاني مورد اشاره را شناسايي کرده است. به گفته او باستان شناسان گفته اند که تمام اين آثار قابل جابجايي اند. او گفت،" براي حفظ اين آثار براي نسلهاي آينده، تصميم گروه کاري در اين مرحله بر اين قرار است که تمام آنها جابجا شوند." او افزود که اين آثار موقتاً در انباري در مجاورت محل معدن قرار خواهند گرفت.

او گفت که هيأت باستان شناسي فرانسوي گزارش نهايي را ارائه خواهد داد  و در آن پيشنهاداتي در مورد چگونگي انتقال بي خطر اين آثار فرهنگي، حفاظت از آنها، محل استقرار آنها و شيوه نگهداري از آنها ذکر خواهد کرد. وزارت معادن افغانستان و وزارت فرهنگ و اطلاعات اين کشور روز يکشنبه موافقتنامه اي را براي همکاري در نگهداري و حفظ آثار باستاني کشف شده در آيناک امضاء کردند. شهراني گفت که همچنين در قوانين فرهنگي و معدني افغانستان تمهيداتي براي حمايت از آثار باستاني وجود دارد که اولويت را به آثار فرهنگي در برابر معادن مي دهد و اين در انتقال سالم اين آثار و حفاظت از آنها مؤثر خواهد بود.