۱۰پیشنهاد برای اصلاح بازار

به گزارش باشگاه آلومینیوم و به نقل از دنیای اقتصاد: نشستی در رابطه با نوسان قیمت‌ها با حضور آقایان حسین سلاح‌ورزی نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، حامد سلطانی‌نژاد مدیر‌عامل بورس کالای ایران، دکتر سعید ترکمان رئیس هیات‌مدیره انجمن ملی صنایع پلیمر، علیرضا کلاهی رئیس هیأت مدیره سندیکای تولیدکنندگان صنعت برق، آریا صادق نیت حقیقی عضو هیأت مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران و رضا محتشمی‌پور معاون عملیات و نظارت بورس کالا  برگزار شد.

حسین سلاح ورزی: تشکل‌ها در حوزه پلیمر و مخصوصا PVC و موضوعات مرتبط با آن با مشکلاتی در فرآیندهای تامین مواد اولیه در بورس کالا مواجه هستند و نقش آنها عموما بسیار منظم و ساماندهی شده است و جایگاه مستحکمی در ارکان بازار دارند. از طرف دیگر بیشترین ارتباط را با بورس کالا داشته‌اند و شاهد همکاری این بورس با بخش خصوصی و فعالان اقتصادی هستیم. با توجه به نقاط مشترک اتاق بازرگانی ایران و بورس کالای ایران در زمینه تلاش برای اصلاح ساختارهای اقتصادی؛ می‌توان به وضوح عنوان کرد که بورس کالا در تنظیم رابطه مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان اقدامات مثبتی را انجام داده و این روند ادامه دارد و بخش بزرگی از شفافیت ایجاد شده در مبادلات کالایی نیز به واسطه مکانیزم بورس کالا بوده است.به‌کارگیری ابزارهای مالی در حوزه کالاها از لازمه‌های اقتصاد ماست که بورس کالا در مسیر توسعه این ابزارها قرار دارد و در شورای عالی بورس نیز در تلاش هستیم زمینه توسعه ابزارهای مالی کالایی را فراهم کنیم.

سعید ترکمان: به‌رغم همه تلاش‌های صورت گرفته، در برخی کالاها نظیر PVC همواره التهاب قیمتی دیده می‌شود. با توجه به اینکه گستره مصرفی این ماده در بورس کالا بسیار گسترده است، می‌توان بیان کرد که بیشترین گروه کالایی پلیمری که در حوزه پتروشیمی در بورس عرضه می‌شود، PVC است. اما همگام با رشد تقاضا؛ شاهد افزایش ظرفیت تولید نیستیم. این اتفاقی است که واسطه‌گران به خوبی آن را رصد می‌کنند. آمار موجود در بورس کالا در حوزه PVC بعضا نشان از رقابت بیش از 45 درصدی دارد. این موضوع به وضوح حاکی از ورود هدفمند واسطه‌گران به بازار این محصول است. در حال حاضر اختلاف قیمت بازار آزاد و بورس کالا برای محصول PVC بسیار زیاد است و اگر مصرف‌کننده واقعی نتواند از بورس خرید کند مجبور می‌شود که به بازار آمده و این اختلاف قیمت به آن تحمیل می‌شود. در حالی که خیلی از صنایع قدرت رقابت در بورس را ندارند به این ترتیب پیشنهاد واضح انجمن ملی پلیمر این است که پتروشیمی‌ها واردات انجام دهند. طبق برآوردهای انجام شده آنها می‌توانند در فاز اول به میزان 20 هزار تن وارد کنند و به شکل تلفیقی به فروش برسانند. یعنی هر خریداری که اقدام به خرید می‌کند درصدی از خرید خود را از مواد اولیه تولید داخل و باقی را از محصولات وارد شده تهیه کند. همچنین مساله دیگر مربوط به آمارهای ارائه شده از سوی بورس کالا است. درحال حاضر آمار عرضه در سایت بورس کالا اعلام می‌شود. اگر به مجموعه اطلاعات سایت، آمار تحویل پتروشیمی‌ها هم افزوده شود، حجم خارج شده از انبارها برای عموم نیز مشخص می‌شود.

علیرضا کلاهی: (نه فقط در بازار PVC) واسطه‌گران به‌طور دقیق بازار را رصد کرده و از نگرانی خریدار برای دسترسی به مواد اولیه سوء‌استفاده می‌کنند. از این رو تقاضای هیجانی وارد بازار می‌شود. این امر هم به نوعی روی قدرت خرید مردم اثر معنی‌داری می‌گذارد و هم پروژه‌های دولتی با هزینه بیشتری احداث می‌شود. درحالی که با تطبیق تقاضا با اظهارنامه مالیات ارزش افزوده می‌توان به شکلی تقاضای کاذب و واقعی را از هم تفکیک کرد و به‌عنوان موثرترین راه از آن بهره برد. اگر وزارت صمت یا بورس کالا بتواند سازوکار تطبیق با ارزش افزوده را با میزان تقاضا ساماندهی کند، راستی‌آزمایی تقاضا از این راه انجام گیرد.

آریا صادق‌نیت حقیقی: در مورد آلومینیوم عمدتا بی‌نظمی سمت عرضه و تقاضا به وضوح مشخص است. منظور از بی‌نظمی این است که روز مشخصی برای عرضه آلومینیوم نداریم. این امر یک نوسان و بهم‌‌ریختگی در بازار ایجاد می‌کند. همچنین نوع عرضه‌ها از هیچ الگوی خاصی تبعیت نمی‌کند، به‌طوری که یک روز عرضه اعتباری است و یک روز نقدی. همچنین در نظر بگیرید که کل عرضه 1500 تا 2000 تن است. در حالی که هر کد می‌تواند 600 تن تقاضا داشته باشد. یعنی یک کد می‌تواند یک‌سوم عرضه را درخواست دهد. اما هنگامی که عرضه محدود است بهتر است که تقاضای هر کد محدودتر باشد. در آخرین جلسه ستاد تنظیم بازار که برای آلومینیوم تشکیل شد قرار بر این بود که 4200 تن آلومینیوم در هفته در بورس عرضه شود. اما هیچ وقت این اتفاق رخ نداد. تقاضا به راحتی دو برابر عرضه است. بنابراین شرایط ایجاب می‌کند که عرضه و تقاضا از روال مشخصی پیروی کنند. متاسفانه بزرگ‌ترین واسطه‌گران به نوعی بزرگ‌ترین خریداران محسوب می‌شوند زیرا از پتانسیل در اختیار داشتن چند کد برخوردارند.

حامدسلطانی نژاد: در موضوع PVC با انجمن صنایع پلیمر ایران به شکل مداوم همکاری و تبادل نظر داریم. این انجمن در عرصه‌های نوآوری مربوط به گواهی سپرده و بازار آتی پلیمرها با ما همکاری می‌کند. اما باید پذیرفت که تقاضای واسطه‌گری همواره وجود دارد و نه تنها از بین نمی‌رود، بلکه بین بازارها در جریان است. همچنین حجم نقدینگی را نیز باید درنظر بگیریم که گاهی به بازارهای گوناگون وارد شده و اثر سنگینی بر جو کلی بازارها دارد. بخشی از این نقدینگی، هوشمند است و به سمت و سوی بازار کامودیتی‌ها هدایت می‌شود. هر چه هم سعی کنیم جلوی آن را بگیریم باز هم از طرق گوناگون و با کدهای مختلف از سوی تولیدکننده نماها به بازار رسوخ می‌کند. چاره کار شاید بخش‌هایی از بورس کالا باشد که می‌تواند این مدل نقدینگی‌ها را به خود جذب کند. برای بهره بردن از این کانال باید ابزارهای نوین مالی در حوزه محصولات مختلف تعریف و مورد استفاده قرار گیرند. تا افرادی که به قصد سفته بازی وارد بازار کامودیتی‌ها می‌شوند بتوانند از آن استفاده کرده و از تولیدکننده‌ها تفکیک شوند. در بازار PVC اخیرا اتفاقاتی افتاده است که بر مبنای آن از اسفند سال 98 قرار شد به جای PVC گرید s65، گرید s70 و s 60 تولید شود. احتمالا این موضوع روی عرضه PVC اثرگذار بوده است. پس از آن عرضه‌های سلف گذاشته شد که تا حدودی بازار را تنظیم کند. در مورد بحث واردات PVC موضوع مهم تامین ارز مورد نیاز واردات است که بررسی‌های بیشتری را می‌طلبد.

سال‌هاست که سامانه‌های گوناگون برای شناسایی واسطه‌گران طراحی شده است. اما هنوز می‌بینیم که طبق انتظارات پیش‌نرفته و همواره این تقاضای کاذب وجود دارد. شاید تنها کسانی که می‌توانند به بهترین شکل بخش تقاضا را مدیریت کنند، انجمن‌ها هستند. تفکیک خریداران PVCدر صورت انجام به انجمن‌ها این قابلیت را می‌دهد که نظارت‌کننده اعضای خود باشند و از این طریق به شناسایی تقاضا بپردازند و بازخوردهای لازم را به سایر نهادها ارائه کنند. در مورد سامانه افق هم بورس کالا همکاری‌های لازم را انجام می‌دهد، اما در زمینه تحویل‌ها قرار است که در سامانه جامع انبارها باشد تا از این درگاه تحویل‌ها و انبارها سرو سامان داده شود و بتوان با استفاده از آن هر لحظه میزان PVC موجود در کشور را محاسبه کرد. از طریق این سامانه می‌توان مشخص کرد که کدام انبارها موجودی PVC دارند که به بازار عرضه نمی‌کنند و نهادهای نظارتی راحت‌تر بر این انبارها نظارت کنند. در مورد آلومینیوم سابقه این موضوع را داریم که این محصول عرضه می‌شد ولی خریدی صورت نمی‌گرفت. بخشی از این موضوع به این برمی‌گردد که همه تولیدکننده‌ها در بهین‌یاب نیستند، اما بخش دیگر مربوط به دوره‌ای در سال 98 است که عرضه‌ها زیاد شده بود. به رغم این موضوع اخیرا عرضه‌ها با مشکلاتی مواجه شده که نیازمند برنامه‌ریزی مجدد در بخش عرضه آلومینیوم هستیم. تنها توقعی که می‌توانیم از نهادهای سیاست‌گذار داشته باشیم این است که عرضه‌ها طوری کنترل شود که میزان آن مناسب باشد و اگر کسی عرضه نکرد تا سطح ایجادکننده اخلال در بازار پیش رویم.

رضا محتشمی‌پور: بخشی از مشکلات صنایع تکمیلی کشور در زمینه تامین مواد اولیه مربوط به قوانین غیرکارشناسی در حوزه معافیت‌های مالیاتی در نظر گرفته شده برای صادرکنندگان مواد اولیه است. درحال حاضر صنایع تولیدکننده مواد اولیه و محصولات میانی بیشترین استفاده از معافیت‌های صادراتی را دارند. همین موضوع باعث افزایش صادرات و کمبود مواد اولیه در کشور شده و در ادامه مسوولان برای تنظیم بازار سراغ وضع مصوبه برای جلوگیری از صادرات می‌روند. در حالی که می‌شود با تصحیح قوانین مالیاتی به تامین بازار داخل کمک شایانی کرد و در ادامه از وضع مصوبه‌های ممنوعیت صادرات نیز جلوگیری کرد. پیشنهاد واردات PVC منطقی و قابل اجرا بوده اما شرکت‌های پتروشیمی برای اجرای آن نیاز به تضمین برای فروش محصول به قیمت واردات را دارند. اما از آنجا ‌که در گذشته این شرکت‌ها تجربه واردات و اجبار فروش محصول با قیمت تولید داخل را داشته‌اند، دیگر بدون تضمینی مطمئن دست به این اقدام نمی‌زنند. ارائه این تضمین نیز باید از سوی وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار صورت گیرد.