تعلل بی‌دلیل ایران در بهره‌برداری از معدن بوکسیت در گینه

به گزارش باشگاه آلومینیوم  به نقل از صمت، در نزدیک به ۳ دهه گذشته و به ویژه در سال‌هایی که مهدی کرباسیان، رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) بود، گام‌های موثری در عملیاتی شدن این طرح برداشته شد، تا جایی که به قول کرباسیان تا نقطه پنالتی پیش رفت اما آنچه این پنالتی را گل نمی‌کند، اما و اگرهایی نامعلوم است، آن هم در شرایطی که به دلیل چالش‌های برآمده از تحریم‌های امریکا علیه ایران اقتصاد همیشه رنجور کشور نیاز به تلاش بیشتر برای بقا دارد و به منظور ذخایر بکر گینه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده پس از استرالیا و چین، تقاضا کم نیست.

طرحی که ۲۷ سال پیش کلید خورد

ایران ۲۷ سال پیش با هدف تامین مواد اولیه صنعت آلومینیوم در قراردادی امتیاز بهره‌برداری از ۲ معدن بوکسیت دبولا و توگه در گینه را به‌دست آورد. با این قرارداد شرکت معدنی مشترک ایران و گینه تاسیس شد تا سالانه ۴ میلیون تن بوکسیت از معدن لگترا در منطقه دابولا در گینه به بندر کوناکری را انتقال دهد. در این سرمایه‌گذاری، ایران با استفاده از انتقال مواد معدنی به‌وسیله لوله که در جهان مرسوم است تصمیم گرفت حمل بوکسیت از معادن گینه به بندر این کشور به طول نزدیک به ۴۰۰کیلومتر را به‌عنوان طولانی‌ترین خط لوله برای حمل مواد معدنی در جهان اجرا کند که در مجموع نزدیک به ۵۰۰‌ میلیون دلار سرمایه‌گذاری نیاز داشت؛ با این حال این طرح که جایگاه صنعت آلومینیوم را در جهان ارتقا می‌داد، هرگز به اجرا در نیامد.

توافقی که ۲ سال پیش نهایی شد

تا اینکه ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۶ ایسنا تیتر زد: توافق ایران و کشور افریقایی گینه برای تولید و انتقال «بوکسیت» به کشورمان، نهایی شد. در این خبر به نقل از سفارت ایران در گینه آمده بود با توجه به پیگیری‌های وزارت امور خارجه و همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت، زمان بهره‌برداری از معادن بوکسیت گینه به مدت ۲۵ سال تمدید شد. در پی این اتفاق، وزیر معدن گینه به همراه هیات بلندپایه‌ای در سال ۱۳۹۵ به جمهوری اسلامی ایران سفر کرده بود و گزارش نهایی طرح توجیه فنی و اقتصادی بوکسیت گینه کوناکری از سوی هیات فنی به مقامات ۲ کشور ارائه شد.

در ادامه این رایزنی‌ها، مهدی کرباسیان، معاون پیشین وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس وقت هیات عامل ایمیدرو و هیاتی فنی از سوی این وزارتخانه، ضمن شرکت در سمپوزیوم معدنی گینه برای نهایی کردن موضوع پروژه به کوناکری رفت و با وزیر معادن گینه کوناکری، رئیس بندر کوناکری، مشاور معدنی رئیس‌جمهوری و همچنین نماینده وزیر دارایی گینه کوناکری، ملاقات و گزارش نهایی طرح توجیه فنی و اقتصادی بوکسیت گینه کوناکری را تایید و تصویب کرد. دو طرف همزمان با تایید گزارش فنی و اقتصادی طرح بهره‌برداری از معدن بوکسیت، شرایط همکاری برای کاهش هزینه‌ها، نوع اجرا و تامین مالی پروژه را مشخص کردند. 

این گزارش توجیهی دربرگیرنده بررسی‌های انجام شده فنی و اقتصادی (Feasibility Study) طرح تولید و حمل بوکسیت از معدن گینه کوناکری به سواحل جنوبی ایران بود که از سوی مشاوران خارجی، انجام، بررسی و نهایی شد. با این حال همه چیز تا همین مرحله متوقف شد. این در حالی است که پروژه بوکسیت آلومینیوم گینه مهم‌ترین پروژه اقتصادی ایران در افریقا به شمار می‌آید و بنا بر اطلاع مقامات رسمی، ارزش منابع آن بیش از ۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شد. ذخیره بوکسیت این معدن ۳۰۰ میلیون تن اعلام شده بود و یکی از منابع تامین مواد اولیه برای دستیابی به اهداف توسعه صنعت آلومینیوم در ایران به شمار می‌آید.

شروع شد اما اجرا نه

سیدحمیدرضا وحید کیانی، سفیر ایران در گینه در گفت‌وگو با مهر که ۲۹ خرداد امسال منتشر شد نیز به این موضوع اشاره کرد و در این باره گفت: ایران ۵۱ درصد سهام معدن گینه کوناکری با بیش از ۱۰ میلیارد دلار ارزش بوکسیت را در دست دارد. مناقصه معدن ارزشمند بوکسیت انجام شده و پروژه‌ای که ۹ میلیون تن بوکسیت مورد نیاز کشورمان برای صنعت آلومینیوم را سالانه تامین خواهد کرد، صنعت آلومینیوم کشور را با تحولی جدی روبه‌رو می‌کند.‌ موضوع سرمایه‌گذاری است که نیاز امروز و آینده صنعت آلومینیوم کشورمان را تامین خواهد کرد. یکی از وظایف من به عنوان سفیر ایران در گینه در سال‌های گذشته، اجرای این پروژه بوده که بیش از ۲۸ سال است به مرحله اجرا نرسیده است.

تا نقطه پنالتی رفتیم

مهدی کرباسیان در گفت‌وگویی در پاسخ به این پرسش که چرا این طرح با وجود پیگیری‌ها و اهمیتی که برای صنعت آلومینیوم کشور دارد، تاکنون عملیاتی نشده است، توضیح داد: تا زمانی که من رئیس هیات عامل ایمیدرو بودم این طرح تا نقطه پنالتی رسید. در زمان حضور من در ایمیدرو یک سال از پایان قرارداد پیشین مانده بود و در سفری که من به گینه داشتم، این قرارداد تا ۲۵ سال تمدید شد، به شرطی که ایران هر چه زودتر این سرمایه‌گذاری را انجام دهد. در غیر این صورت قرارداد از سوی گینه لغو خواهد شد چون چینی‌ها و اماراتی‌ها از جمله کشورهایی هستند که از دستیابی به ذخایر چشمگیر بوکسیت گینه استقبال می‌کنند.

او با تایید آنچه در این گزارش اشاره شد، افزود: در زمان حضور من در ایمیدرو مطالعات امکان‌سنجی در گینه از سوی یک شرکت مشاور معتبر اروپایی انجام شد و قرار شد با خط لوله، بوکسیتی را که با آب مخلوط شده به بندر منتقل و در همان بندر در کارخانه فرآوری کرده سپس به ایران منتقل کنند. حتی منابع آبی مورد نیاز هم پیش‌بینی شده بود. همچنین پس از اینکه گزارش مطالعات امکان‌سنجی تهیه شد برای تامین سرمایه، مناقصه بین‌المللی برگزار کردیم و در آخرین روزهایی که من در ایمیدرو بودم شمار زیادی از شرکت‌ها پیشنهاد داده بودند. در نهایت برنده مناقصه هم شرکت آلمانی «ام‌ام‌ای» وابسته به «آسکوتِک» بود که مسئولیت پروژه بر عهده آن قرار گرفت.

فقط ۵درصد مانده است

محمد آقاجانلو، مدیریت صنایع معدنی و مسئول مستقیم این پروژه است. در مورد موانع پیش و بر سر راه این پروژه می‌گوید: ۹۵درصد مسیر برای عملیاتی شدن این پروژه طی شده است و برای ۵ درصد باقی مانده نیز باید تصمیم‌گیری شود. ۲ هفته است که پاکت‌ها را برای مناقصه به ما داده‌اند که ممکن است برنده داشته باشد یا نداشته باشد. هر اتفاقی پیامد منحصر به خود را دارد. او افزود: برای پاسخ نهایی به این پروژه، دست‌کم یک ماه زمان نیاز است. ما باید طرف گینه‌ای را به ایران دعوت کنیم و با همراهی او تصمیم بگیریم. تا این تصمیم گرفته نشود نمی‌توان هیچ پاسخ نهایی داد و هر چه بگویم می‌تواند به پیامد منفی پروژه بینجامد.