هزینه تولید یک تن خاک بوکسیت ۵ دلار، نرخ جهانی ۵۰ دلار

به گزارش باشگاه آلومینیوم به نقل از روزگار معدن، بوکسیت ماده اولیه آلومینا، ماده معدنی است که ایران به شدت به آن نیاز دارد تا خوراک کارخانه‌های آلومینیوم‌سازی خود را تامین کند.

آنچه می‌خوانید گفت‌وگوهایی درباره چالش بزرگ کارخانه‌های آلومینیوم است که در حاشیه دومین «همایش اکتشاف مواد معدنی با رویکرد توسعه پایدار» با تنی چند از کارشناسان آلومینای جاجرم در خراسان شمالی توسط خبرنگار روزگار معدن صورت گرفته ‌است:

نیاز جدی به ذخایر بوکسیت

کامران هاشمی معاون معادن جاجرم از مجموعه آلومینای ایران :

• « اکتشاف باید نیازهای صنایع معدنی را جست‌وجو کند تا به صرفه اقتصادی نزدیک‌تر شود. این گفته بیشتر درباره آلومینیوم صدق می‌کند چراکه ما برای کارخانه‌های آلومینیوم ایران به ۶ میلیون تن بوکسیت نیاز داریم، در حالی که به زحمت یک میلیون تن بوکسیت مورد نیاز خود را تامین می‌کنیم. به همین دلیل نیاز جدی به اکتشاف ذخایر بوکسیت احساس می‌شود چراکه در تامین این ماده معدنی به شدت دچار مشکل هستیم. 
• ۵ تا ۶ سال آینده باید بتوانیم ذخایری که کشف و در آنها باطله‌برداری شده را به چرخه تولید آلومینیوم برسانیم. چند واحد تولید آلومینیوم در کنار آب‌های خلیج‌فارس بنا شده‌اند، با این هدف که خوراک این کارخانه‌ها از راه واردات تامین شود. 
• معادنی در ونزوئلا و گینه برای ادامه حیات کارخانه‌های آلومینیوم در نظر گرفته شده بود اما بهره‌برداری از اینها بسیار پرهزینه است و گران می‌شود. این سخن را به این دلیل می‌گویم که از ابتدا در وزارت صنعت، معدن و تجارت بودم. از سال‌های ۶۹ و ۷۰ اطلاع دارم که استخراج از معادن یادشده برای ما بسیار گران تمام می‌شود.
• هزینه تولید خاک بوکسیت در داخل ۵ دلار است در حالی‌که هزینه خرید آن از بازارهای جهانی بدون هزینه حمل ۵۰ دلار است.
• در شرایط تحریم مشکل خاصی برای تامین و خرید بوکسیت نیست اما نرخ تمام شده تولید آلومینیوم غیررقابتی می‌شود.

آیا کارشناسان معتقدند ایران ذخایر شناخته شده بوکسیتی ندارد؟

• من معتقدم تا به حال در این زمینه کار کافی اکتشافی انجام نشده، در حالی که ۲ زون بزرگ کوهزایی به نام البرز و زاگرس داریم. با این حال چینه‌شناسی اتفاق نیفتاده، در حالی که این زون‌ها مستعد ظرفیت وجود بوکسیتند.
• حدود ۱۴ تا ۱۵ هزار کیلومتر طولی با ظرفیت بوکسیت را شناسایی کردیم، در حالی که کل معادن بوکسیت، شناسایی شده‌ و مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند. در کشور ما یک سوم تا یک چهارم ظرفیت موجود مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌ است، به این معنا که هنوز حدود ۹ هزار کیلومتر طولی شناسایی نشده و فقط می‌دانیم مستعد بوکسیت است.
• درست است که ذخایر بوکسیتی به آن شکل لاتریتی که در گینه، هند یا استرالیاست، نداریم اما همین ذخایر نیز شناسایی نشده‌اند چراکه از لحاظ شناسایی مشکل داریم. در همین زمینه، آلومینای جاجرم از شرکت‌ها برای شناسایی این‌گونه ذخایر دعوت به کار کرده است. 
• شرکت آلومینیای ایران کل زنجیره تولید آلومینیوم را در جاجرم دارد و این شرکت به طور جداگانه یک طرح اکتشاف سراسری دیده که در حال طی کردن مراحل اولیه است؛ مناقصه‌هایی را در این زمینه انجام داده‌ایم و پهنه‌هایی را نیز برای شناسایی ذخایر بوکسیت در این ۲ زون در اختیار چند دانشگاه کشور گذاشته‌ایم؛ ما معتقدیم کارهای زمینی را باید کم کنیم. در این زمینه، دانشگاه شیراز و لاهیجان با عکس‌های هوایی و مطالعات و مدل‌سازی، اقداماتی را انجام می‌دهند؛ دانشگاه لاهیجان یک پهنه در البرز را کار می‌کند و دانشگاه شیراز هم روی چند پهنه در زاگرس کار می‌کند. این دانشگاه‌ها وظیفه شناسایی و پیجویی ذخایر بوکسیت را تا زمانی که وجود بوکسیت ثابت شود، بر عهده دارند. در آن زمان برای اکتشافات تکمیلی برون‌سپاری می‌کنیم یا خود شرکت کار را انجام می‌دهد که احتمال دومی کمتر است. 
• در کل برای تامین بوکسیت موردنیاز، برنامه‌ای بلندمدت داریم و تاکنون ۳۸ میلیون تن ذخیره بوکسیت را شناسایی کرده‌ایم اما هدف ما ۵۰ میلیون تن است. هاشمی در پاسخ به این پرسش که برای تحقق اهداف‌تان، چه ظرفیت‌هایی در شرکت‌های اکتشافی داخلی وجود دارد که به کار شرکت آلومینا بیاید؟ گفت: این شرکت‌ها توانمند هستند اما نمی‌توانیم یکدفعه با چندین واحد بزرگ کار کنیم. یکدفعه مناقصه می‌رویم و واگذار می‌کنیم. در این میان ترجیح می‌دهیم برای اینکه وارد فرآیند مناقصه نشویم با دانش‌بنیان‌ها یا دانشگاه‌ها کار کنیم. به این شکل ارتباط‌مان با علم روز بیشتر است. به طور مثال فکر نکنم شرکتی وجود داشته باشد که در حد دانشگاه شیراز، ارتباط علمی و استفاده از ماهواره‌ها و عکس‌ها را در نظر بگیرد. آنها به راحتی می‌توانند عکس‌ها را از ماهواره‌ها بگیرند که شاید برخی شرکت‌ها این توان را نداشته باشند. با این حال هر ۲ حرکت را انجام داده‌ایم و جلو می‌رویم. حتی فاز شناسایی، پی‌جویی، ظرفیت‌یابی و اکتشافات سطحی را با دانش‌بنیان‌ها و دانشگاه‌ها کار می‌کنیم. وقتی به مرحله اکتشافات زیرزمینی برسیم کار را به شرکت‌های اکتشافی می‌سپاریم.»

بوکسیت، نیازمند اکتشاف بیشتر

عباسعلی ثانی، رئیس بخش عملیات یک آلومینای جاجرم:

• شرکت آلومینای جاجرم تولیدکننده ۳ محصول استراتژیک هیدرواکسید آلومینیوم، آلومینیوم متال گرید و آلفا آلومیناست که در تولید اصلی آلومینیوم به کار گرفته می‌شود. این شرکت تنها تولیدکننده آلومیناست. ثانی در ادامه توضیح داد: معدن بوکسیت در دست ما است و کارهای اکتشافی آن را انجام می‌دهیم.
• وی در پاسخ به این پرسش که بوکسیت که ماده اولیه آلومینیوم است در چه استان‌هایی یافت می‌شود، عنوان کرد: بخش عمده بوکسیت در معدن جاجرم قرار دارد اما استان‌هایی چون سمنان، کرمان و یزد نیز دارای معادن بوکسیت هستند که از آنها مواد اولیه آلومینیوم برداشت می‌شود. در حقیقت در این ۳ تا ۴ استان، بوکسیت استخراج می‌شود. ثانی در ادامه خاطرنشان کرد: حدود ۴۰ میلیون تن ذخیره بوکسیت در کشور وجود دارد که به اندازه نیاز داخل است. البته در استان‌های دیگر نیز امکان دارد ذخایر بوکسیت وجود داشته باشد. در این زمینه باید اکتشاف‌های بیشتری شود که آیا ذخیره‌های دیگر بوکسیت وجود دارد و تا چه اندازه این ذخیره‌ها می‌توانند مقرون به صرفه باشند؟
• وی در پاسخ به این پرسش که آیا واردات بوکسیت نیز انجام می‌شود، عنوان کرد: درحال‌حاضر واردات بوکسیت نداریم. تا پیش از این واردات انجام می‌شد اما هم‌اکنون منابع داخلی، نیاز داخلی را تامین می‌کند. ثانی در ادامه یادآور شد: سالی ۸۰۰ هزار تن بوکسیت نیاز داریم که در داخل تامین می‌شود.