صنعت آلومینیوم روسیه از تحریم‌های غرب مصون ماند

این موضوع به گمانه‌زنی‌های ارائه شده در رابطه با افزایش قیمت‌ها و جهش حجم مبادلات آلومینیوم و نیکل در بازارهای جهانی پایان داد.

به گزارش باشگاه آلومینیوم، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا در اقدامی هماهنگ و با هدف افزایش فشار اقتصادی بر روسیه به دلیل ادامه جنگ در اوکراین که از دو سال پیش آغاز شده است، تحریم‌های جدیدی را وضع کردند.

تصمیم‌گیری در رابطه با اعمال تحریم‌های مستقیم بر واردات آلومینیوم و نیکل با مبدا تولید روسیه توسط قدرت‌های بزرگ غربی، احتمالا اقدامی هماهنگ شده بود تا شرایط رقابت برابر در بازار فلزات آلومینیوم و نیکل فراهم شود. آن‌طور که به نظر می‌رسد، مقامات کشورهای غربی نتوانستند در مورد چگونگی وضع تحریم مستقیم بر آلومینیوم و نیکل روسیه به توافق برسند. نگاهی دقیق‌تر به داده‌های ارائه شده از واردات آلومینیوم و نیکل با مبدا تولید روسیه به کشورهای غربی، چرایی مصون ماندن آلومینیوم و نیکل روسیه از اعمال تحریم‌ها را فاش می‌کند.

حجم واردات آلومینیوم آمریکا

در حال حاضر حجم واردات محموله‌های نیکل از روسیه به ایالات متحده آمریکا بسیار جزئی گزارش شده و هیچ محموله آلومینیومی از روسیه به این کشور صادر نشده است. بر اساس داده‌های ارائه شده، آمریکا از مارس ۲۰۲۳ به بعد تنها دو هزار تن آلومینیوم با مبدا تولید روسیه وارد کرده است. همچنین ارزش حجم واردات آلومینیوم از روسیه به آمریکا از ۶۳۲ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ به ۴۴ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ کاهش یافت. گفتنی است ارزش حجم واردات سالانه آلومینیوم از مبدا روسیه به مقصد ایالات متحده آمریکا در بالاترین حد خود در دهه گذشته حدود ۱٫۶۳ میلیارد دلار اعلام شده بود.

مطابق با داده‌های ارائه شده، ارزش حجم صادرات نیکل روسیه به ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۲۳، حدود ۲۶ میلیون دلار اعلام شد که در مقایسه با رقم ۳۳۹ میلیون دلار ارائه شده در سال ۲۰۲۲، افت قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. در همین رابطه می‌توان گفت که اکثر محموله‌های وارداتی آلومینیوم و نیکل به ایالات متحده آمریکا از مبدا کشور کانادا بوده است.

از سوی دیگر، تمامی محموله فلزات آلومینیوم و نیکل با مبدا تولید روسیه که به آمریکا وارد می‌شوند، مشمول پرداخت تعرفه گمرکی هستند. این مسئله‌، عاملی بازدارنده برای مصرف‌کنندگان و معامله‌گران آلومینیوم و نیکل در آمریکا خواهد بود. گفتنی است تعرفه‌های گمرکی بر واردات آلومینیوم و نیکل با مبدا تولید روسیه به مقصد آمریکا، به ترتیب ۲۰۰ درصد و ۷۰ درصد تعیین شده است؛ البته تحریم‌های مستقیم وضع شده آمریکا بر آلومینیوم و نیکل با مبدا تولید روسیه، تغییر چندانی در عرضه این دو فلز در بازارهای فیزیکی این کشور ایجاد نخواهد کرد.

تاثیر تحریم روسیه بر بازار فیزیکی در اروپا

وضع تحریم‌ها علیه آلومینیوم و نیکل با مبدا تولید روسیه، احتمالا تاثیر بیشتری بر بازارهای فیزیکی در اروپا خواهند داشت. بنابراین جای تعجب نیست که تولیدکنندگان در قاره سبز تمام تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا از وقوع چنین اتفاقی جلوگیری کنند. در همین راستا، جلب نظر ۲۷ عضو اتحادیه اروپا به منظور دستیابی به چنین اهداف سیاسی هرگز آسان نخواهد بود.

چندین تولیدکننده آلومینیوم از جمله در ایالات متحده آمریکا، از طریق اتحادیه صنعتی آلومینیوم اروپا به منظور تمدید تحریم‌های فعلی اتحادیه اروپا بر محصولات آلومینیومی با مبدا تولید روسیه لابی کرده‌اند. بزرگ‌ترین تولیدکننده آلومینیوم روسیه یعنی شرکت «Rusal»، با این استدلال که محصولات این شرکت از منابع کم‌کربن و زیست‌پایشی برای مشتریان اروپایی به تولید می‌رسد، واکنش شدیدی از خود نشان داده است.

اگرچه برخی از معامله‌گران و مصرف‌کنندگان آلومینیوم و نیکل دیگر تمایلی به خرید فلزات مذکور با مبدا تولید روسیه ندارند اما وضع تحریم‌های مستقیم در اروپا بر این دو فلز، مطمئنا تاثیرگذاری بیشتری بر روند تجارت آلومینیوم خواهد گذاشت. شایان ذکر است که حجم واردات سالانه آلومینیوم به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، حدود چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تن اعلام شده است.

داده‌های تجاری نشان می‌دهد که حجم واردات آلومینیوم از روسیه به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، حدود ۱۰ درصد از حجم کل صادرات شمش این فلز روسیه را در سال ۲۰۲۳ به خود اختصاص داده است که تقریبا ۴۰ درصد کاهش یافته و نسبت به حجم صادرات بیش از یک میلیون تنی آلومینیوم ارزیابی شده به کشورهای این اتحادیه در سال ۲۰۲۲ یعنی قبل از آغاز جنگ در اوکراین، رقم کمتری را نشان می‌دهد.

این شکاف ایجاد شده در واردات آلومینیوم به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، با واردات از طریق کشورهای خاورمیانه، هند و آسیای جنوب شرقی پر شده است اما روند صادرات آلومینیوم در حال حاضر تحت تاثیر مسائل مختلف لجستیکی که بر وضعیت حمل‌و‌نقل در بازار تاثیر می‌گذارد، قرار دارد.

با این حال، اتحادیه اروپا در این رابطه به طور کامل دست و پا بسته عمل نکرده است. در همین راستا، اتحادیه اروپا تا به امروز تحریم‌هایی را بر محصولات آلومینیومی با مبدا تولید روسیه از جمله سیم، فویل و لوله آلومینیومی اعمال کرده که ۱۲ تا ۱۵ درصد از حجم کل واردات محصولات فلز مذکور به کشورهای عضو این اتحادیه را شامل می‌شود.

با این وجود، هنوز بر صادرات آلومینیوم اولیه با مبدا تولید روسیه به اتحادیه اروپا تحریمی اعمال نشده است. همچنین حجم صادرات نیکل روسیه به مقصد کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز با روند نزولی همراه شده است. بر اساس داده‌های ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۱، حدود ۴۹ درصد از حجم نیکل با مبدا تولید روسیه به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر شد. رقم اعلام شده در سه ماهه چهارم سال ۲۰۲۳ به ۲۴ درصد کاهش یافت.

مشکل تامین مواد اولیه به‌کاررفته در باتری‌ها

آلومینیوم و نیکل، هر دو مواد معدنی حیاتی به شمار می‌روند که در گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر نقش اساسی ایفا می‌کنند. لازم به ذکر است که از آلومینیوم در سبک‌سازی وسایل نقلیه و سیستم‌های مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر و از نیکل در تولید باتری‌های وسایل نقلیه الکتریکی استفاده می‌شود. بنابراین شاید بزرگ‌ترین نگرانی دولت‌ها هنگام تصمیم‌گیری در مورد وضع تحریم‌ها، چگونگی جایگزینی منابع معدنی حیاتی با مبدا تولید روسیه است. بر اساس داده‌های انجمن بین‌المللی آلومینیوم، چین با حدود ۴۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تن آلومینیوم در سال ۲۰۲۳، بیشترین میزان تولید فلز مذکور در جهان را به خود اختصاص داد.

طبیعی است که اروپا برای جایگزینی آلومینیوم روسیه به دیگر کشورهای تولیدکننده این فلز در منطقه خاورمیانه با میزان تولید سالانه ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تن در سال ۲۰۲۳ مراجعه خواهد کرد. حتی با در نظر گرفتن چنین مسئله‌ای، محموله‌های آلومینیوم صادراتی از مبدا کشورهای حوزه خلیج فارس به مقصد کشورهای عضو اتحادیه اروپا مشمول پرداخت تعرفه‌های گمرکی هستند. علاوه‌براین، صادرات محموله‌های آلومینیوم از کشورهای حوزه خلیج فارس، در حال حاضر با اختلالات ایجاد شده ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیکی در خطوط کشتیرانی در دریای سرخ مواجه شده است.

در حال حاضر اندونزی بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده نیکل جهان به شمار می‌آید که حدود ۶۰ درصد از میزان تولید جهانی این فلز را به خود اختصاص داده است؛ همچنین پیش‌بینی می‌شود رقم اعلام شده تا پایان سال ۲۰۳۰ به حدود ۷۵ درصد برسد. اگرچه ایالات متحده آمریکا توافق‌نامه تجارت آزاد با کشور اندونزی ندارد، با این حال دولت اندونزی تحت فشار قرار گرفته که بر مبنای شاخص محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) مرتبط با بخش معدن این کشور از امضای چنین توافق‌نامه‌ای اجتناب کند. گفتنی است که مالکیت بیشتر واحدهای تولید و استخراج معادن نیکل در اندونزی، متعلق به شرکت‌های سرمایه‌گذاری چینی است.

از دیگر منابع جایگزین نیکل روسیه می‌توان به منابع نیکل در استرالیا و مجمع‎الجزایر کالدونیای نو اشاره کرد. با این حال، شرکت‌هایی که در معادن این دو کشور به خصوص استرالیا فعالیت می‌کنند، کم‌وبیش از وضعیت بازار نیکل به ستوه آمده‌اند و از تزریق سرمایه بیشتر به پروژه‌های نیکل در این کشورها امتناع می‌ورزند. با در نظر گرفتن مشکلات صنعت جهانی نیکل، دولت‌های غربی در یافتن منابع جایگزین نیکل روسیه با محدودیت مواجه شده‌اند.

با این اوصاف کشورهای غربی با دو گزینه تحریم نیکل و آلومینیوم کم‌کربن روسیه و جایگزینی آن با آلومینیوم و نیکل تولیدی مبتنی بر شاخص محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) احتمالی با قیمتی بالاتر از منبعی دیگر و همچنین ادامه استفاده از آلومینیوم و نیکل روسیه و کنار آمدن با نقدهای پیرامون چنین اقدامی روبه‌رو هستند.

منبع : فلزات ‌آنلاین و به ‌نقل از موسسه «Fastmarkets»