به بهانه تاخير در برگزاري جشن خودكفايي فولاد خام؛ خودكفايي به معني حذف واردات نيست

به گزارش خبرنگار ايسنا، علي‌اكبر محرابيان - وزير صنايع و معادن، سال گذشته بارها وعده برپايي جشن خودكفايي فولاد خام را در كشور داد.

ابتدا اعلام شد كه اين جشن تا پايان شهريور 1388 برپا مي‌شود و سپس تاريخ آن به پايان سال گذشته موكول شد. با اين وجود هنوز وعده وزير درباره‌ برپايي جشن خودكفايي فولاد خام در كشور محقق نشده است. البته محرابيان اعتقاد دارد كه جشن خودكفايي فولاد به اين معني نيست كه از واردات آن جلوگيري شود.

دبير انجمن توليدكنندگان فولاد نيز ضمن موافقت تلويحي با اظهارات وزير صنايع و معادن معتقد است كه اگر بخواهيم خودمان همه نيازهايمان را در صنعت فولاد تامين كنيم، شايد چندان اقتصادي نباشد.

به گفته رسول خليفه ‌سلطان، هيچ كشوري نمي‌تواند بگويد در يك صنعت خاص خودكفا شده و در واقع هميشه خودكفايي به طور كامل قابل دسترسي نيست.

* * ايران دوم خاورميانه و پس از تركيه

ايران هم‌اكنون با اختلاف زياد دومين فولادساز بزرگ منطقه خاورميانه پس از تركيه محسوب مي‌شود.

براساس آمار منتشر شده از سوي انجمن جهاني فولاد، توليد فولاد خام ايران در 9 ماهه سال جاري ميلادي با افزايش 4.1 درصدي به هشت ميليون و 785 هزار تن رسيد. اين در حاليست كه توليد فولاد خام تركيه با رشد 11.9 درصدي در همين مدت بالغ بر 20 ميليون و926 هزار تن شد.

در همين حال تازه‌ترين گزارش منتشر شده از سوي كميسيون صنايع و معادن مجلس نشان مي‌دهد كه ايران به دومين واردكننده فولاد خالص در جهان تبديل شده است.

واردات فولاد ايران بر اساس گزارش گمرك در سال 1384 يعني سال شروع برنامه چهارم توسعه حدود 6.7 ميليون تن بود و طي چهار سال با افزايش بيش از 90 درصدي، واردات فولاد و محصولات فولادي به كشور در سال 1388 به 11.5 ميليون تن رسيد.

در همين حال حجم صادرات از كل توليد فولاد خام كشور بسيار ناچيز بوده؛ به طوري كه در بهترين حالت 10 درصد از كل توليد و در بدترين حالت 1.6 درصد از حجم توليد را تشكيل داده است. اگرچه از دلايل مهم پايين بودن صادرات فولاد كشور مي‌توان به نياز واحدهاي فولادسازي داخل به فولاد خام اشاره كرد.

* * اجراي هشت طرح فولادي

وزارت صنايع و معادن براي افزايش توليد فولاد خام در كشور طي چند سال گذشته اقدام به اجراي طرح‌هاي توسعه‌اي و ايجادي مختلفي در كشور كرده است.

از جمله مهمترين اين طرح‌ها مي‌توان به هشت طرح فولادي اشاره كرد كه قرار است از ابتداي سال آينده اين طرح‌ها به مرور به بهره‌برداري برسند. هرچند برخي كارشناسان اعتقاد دارند تامين منابع مالي موردنياز براي اجراي اين طرح‌ها با مشكلاتي مواجه شده است.

به همين منظور وزارت صنايع و معادن از طريق سازمان توسعه و نوسازي معادن و صنايع معدني ايران (ايميدرو) اقدام به عرضه‌ اوراق مشاركت كرده است.

* * توليد از برنامه عقب افتاد

بر اساس سند چشم‌انداز بيست ساله، ايران بايد تا پايان سال 1404 شمسي در توليد فولاد سهمي معادل 3.5 درصد توليد جهاني (55 ميليون تن) و چهار درصد صادرات جهاني (20 ميليون تن) ‌را كسب كند.

بر اساس اين برنامه، ايران بايد در توليد فولاد خام سالانه به طور ميانگين رشدي 27 درصدي داشته باشد. شروع برنامه سند چشم‌انداز بيست ساله، سال 1384 بوده است و با در نظر گرفتن اهداف اين برنامه بايد تاكنون توليد فولاد خام سالانه بيش از 2.7 ميليون تن افزايش و طبق برنامه تا پايان سال 1388 به مرز 19 ميليون تن برسد. حال آن‌كه حجم توليد فولاد خام در پايان سال 1388 توسط بخش‌هاي خصوصي و دولتي درمجموع 10 ميليون و 983 هزار و 233 تن بوده كه بيانگر رشد توليد 1.2 ميليون تني از سال 1384 است.

براي محصولات فولادي نيز حداقل 21.5 ميليون تن هدف‌گذاري شده بود كه حدود 14 ميليون تن آن محقق شده است.

در سال شروع برنامه چهارم توسعه (1384) بر اساس گزارش ايميدرو، ميزان صادرات فولاد كشور 2.5 ميليون تن بوده است. طبق برنامه سند چشم‌انداز بيست ساله، صادرات فولاد بايد به بيش از شش ميليون تن مي‌رسيد كه در سال 1388 به ميزان 1.3 ميليون تن گزارش شده است.

در بين کشورهاي خاورميانه فقط ايران توانايي خودکفايي در توليد فولاد را دارد که اين موضوع به دليل وجود ذخاير گاز و سنگ‌آهن فراوان در ايران است. در بين کشورهاي خاورميانه ايران تنها کشوري است که براي توليد فولاد به سنگ‌آهن وارداتي وابسته نيست و ذخاير سنگ‌آهن ايران 4.5 ميليون تن برآورد شده که در پنج استان اصلي قرار گرفته‌اند.