آشفتگی دوچندان در بازار آلومینیوم

باشگاه آلومینیوم- از یک جهت هرچند نرخ ارز در بازار آزاد افزایش داشته، اما نرخ ارز در سامانه نیما که مبنای محاسبه پایه قیمت عرضه است به آن میزان رشد نداشته است.

اما از طرف دیگر، قیمت‌های جهانی با کاهش همراه بوده و علیرغم این کاهش قیمت، بازهم شاهد رقابت‌های افسارگسیخته در بازار و معاملات آلومینیوم بودیم که در کنار نرخ ارز مسائل زیادی در این آشفتگی نقش داشته‌اند.

یکی از این عوامل، صدور دستورالعمل‌های فراوان و متفاوت از طرف وزارت صمت و عدم نظارت بر اجرای این دستورالعمل‌هاست.

نخستین مصوبه و شاید کلیدی‌ترین مصوبه وزارت صمت، ابلاغ حداقل کف عرضه بوده که طی سال جاری رعایت نشده و متأسفانه با کم و کاستی زیادی همراه بوده است. گویا عزمی راسخ برای پیگیری این موضوع مهم وجود ندارد و شاید توان اجرای آن‌را ندارند چراکه در طی سال جاری، دائم با کمبود و مهندسی عرضه روبرو بوده‌ایم و علیرغم تذکرات متعدد، تاکنون اقدام درخوری در این رابطه صورت نگرفته است.

از موضوعات دیگر مصوبه جدید وزارت صمت است که شرکت‌هایی را مجاز به خرید از بورس اعلام نموده که دارای کوره ریخت و ذوب باشند. فارغ از این مصوبه آیا وزارت صمت از زیرمجموعه خود بی‌اطلاع است که به‌دلیل اخلال و حک‌شدن سایت بهین‌یاب از حدود ۴ ماه پیش، امکان بارگذاری و درج اطلاعات در آن مقدور نبوده است. با این اوصاف با ابلاغ آخرین مصوبه فقط شرکت‌های ثبت‌شده در سایت بهین‌یاب را مجاز به خرید از بورس کالا اعلام نمود که این موضوع شرکت‌های بسیاری را با مشکل تأمین مواد اولیه روبرو نموده است و البته شرکت‌های بسیاری برای رفع این مشکل، درگیر بروکراسی‌های اداری در راهروهای وزارت صمت شده‌اند.

در کنار این مصوبه و عدم رعایت کف عرضه که به مهندسی عرضه معروف است، با عدم عرضه بیلت به‌عنوان مواد اولیه صنایع اکسترود نیز روبرو هستیم. عدم عرضه بیلت برای مدت طولانی و یا عرضه محدود ۲۰۰ تنی پس از یک وقفه ۱ ماهه برای شرکت‌هایی که اجازه خرید شمش از بورس را ندارند و نیازمند تأمین بیلت هستند، چه پیامدی به‌همراه دارد؟

از عوامل دیگری که موجب تشدید تقاضا و افزایش هیجانی قیمت شده است عدم ظرفیت‌سنجی شرکت‌ها و اجازه خرید تناژ آزاد به هر شرکتی فارغ از توان و ظرفیت تولید شرکت‌هست به‌نحوی‌که با مصوبه وزارت صمت و مجازشدن برخی شرکت‌ها به امکان خرید از بورس، شرکت‌های بسیاری با علم به این موضوع، تقاضای بسیار بیشتر از ظرفیت خود و صرفاً جهت واسطه‌گری و فروش در بازار وارد نموده و خود به هیجان و افزایش قیمت دامن می‌زنند. به‌طوری‌که ممکن است شرکتی در هفته نیاز به ۲۵  تن آلومینیوم داشته باشد اما در بورس کالا می‌تواند ۲۰۰ تن یا بیشتر شمش آلومینیوم تقاضا کند که این به‌معنای آنست که ۲۰ برابر نیاز واقعی خود تقاضا در بورس ایجاد می‌کند. مسلماً وجود چنین تقاضاهای کاذبی که تناژ تقاضا را چند برابر عرضه نشان می‌دهد سبب ایجاد رقابت می‌شود. به‌طوری‌که در تاریخ ۲۹ آذرماه در بورس کالا در تالار معاملات آلومینیوم رقابتی حدود ۳۰ درصد بالاتر از قیمت پایه صورت گرفت و معامله انجام شد پس تصمیمی برای نظارت و رفع این اشکال وجود ندارد.

البته گویا بورس کالا به‌صورت مقطعی تمهیدی اندیشیده است و در آخرین عرضه، محدودیت‌هایی را برای تقاضا قرار داده است به‌طوری‌که برای بلیت آلومینیوم حداکثر خرید ۲۵ تن و برای شمش از ۲۵ تا ۴۰۰ تن بسته به میزان عرضه صورت‌گرفته، محدودیت تقاضا قرار داده است.

اما یک عامل بسیار مهم در این افزایش نرخ، فروش شمش به‌صورت اعتباری و صرفاً جهت بازارسازی و افزایش قیمت است.

کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش شرکت‌های تولیدی علی‌الخصوص شرکت‌های مرتبط با صنعت خودرو و وزارت نیرو، فروش اعتباری به این شرکت‌ها و عدم وصول مطالبات در موعد مقرر از یک‌سو و از طرف دیگر دستورالعمل بانک‌ها برای کاهش سطح اعتبارات موجب شده که این شرکت‌ها برای تأمین تقدینگی خود دست به خریدهای انتحاری با قیمت‌های بالا بزنند که علاوه بر صدمه به خود، ترکش‌های این تصمیمات متوجه سایر بخش‌های صنعت آلومینیوم شده و بخش‌های زیادی را با اخلال در قیمت و تولید همراه نموده است.

و به این دلیل است که شاهد هستیم در عرضه‌های اعتباری رقابت‌های بالا تا حدود ۳۰ درصد بالاتر از قیمت پایه صورت می‌گیرد چراکه این شرکت‌ها به مواد اولیه و بعضاً نقدینگی احتیاج دارند.

در گذشته اختلاف قیمت در خریدهای اعتباری و نقدی مشهود بود و در بازار قیمت شمش آلومینیوم برمبنای خریدهای نقدی از بورس قیمت‌گذاری می‌شد. اما در بازار مکاره فعلی به‌دلیل این محدودیت‌ها، علی‌الخصوص در دو هفته اخیر و پس از رشد نرخ ارز، این موضوع سبب سوء‌استفاده بعضی از سوداگران بازار شده است به‌طوری‌که معاملات اعتباری در بورس کالا مبنای قیمت‌گذاری در بازار آزاد شده است.

آنچه که مسلم است در کنار رشد نرخ ارز که مهمترین عامل رشد قیمت و از دست رفتن بسیاری از بازارهای داخلی و صادراتی است، بخش کلانی از این هیجانات قیمتی با کمی درایت و نظارت قابل پیشگیری است.